Znamy bardzo wiele możliwości do wykorzystania na lekcji, aby bardziej efektywnie pracować z uczniami. Dużo jednak zależy od nauczycieli.
Mówi się bowiem, że każda metoda może być aktywna, czy aktywizująca, ale żeby taka była, aktywny i zaangażowany musi być sam nauczyciel. Oddziałujemy na uczniów zarówno osobowościowo, jak i merytorycznie. Im wyższy poziom naszej merytorycznej wiedzy, tym łatwiej poruszamy się po zagadnieniach. Wybieramy to, co rzeczywiście jest ważne, lepiej gospodarujemy czasem. Im wyższy natomiast poziom naszych kompetencji społecznych, komunikacyjnych, tym lepiej potrafimy przekazywać wiedzę uczniom. Zatem nie ilość aktywności wprowadzonych do danej jednostki lekcyjnej jest ważna, a umiejętność pobudzenia aktywności umysłowej ucznia, zaangażowanie w proces uczenia się tak, by stał się jego świadomym uczestnikiem.
Wszystko wydaje się dość proste. W praktyce okazuje się jednak, że wcale nie jest tak łatwo wpłynąć na uczniów, poddających coraz częściej w wątpliwość sens nauki i utożsamiania jej z sukcesem. Jak zatem oddziaływać na naszych podopiecznych, by wspólnie z nimi realizować cel nadrzędny, jakim jest, ze strony nauczyciela – wyposażenie ucznia w wiedzę
i umiejętności, ze strony ucznia, ich zdobywanie?
Ważne okazują się zadania, które można skoncentrować wokół kategorii organizacji zajęć lekcyjnych i ich treści, zaangażowania ucznia i nauczyciela (w tym, na poziomie emocji
i komunikacji), umiejętności posługiwania się wiedzą przez ucznia oraz celowości zastosowania przez nauczyciela konkretnych metod, przy jednoczesnym ich zindywidualizowaniu do potrzeb i możliwości uczniów.
Jak pracować z uczniem na lekcji, wykorzystywać jego potencjał i sprawiać, by nauka nie była jedynie bezrefleksyjnym wysłuchiwaniem wykładu nauczyciela i odtwarzaniem wzorów i schematów, ale twórczym poszukiwaniem, związanym z naturalną ciekawością poznawczą młodego człowieka? Omówienie kilku zagadnień związanych z możliwością podnoszenia jakości uczniowskiej percepcji pomoże nam zrobić krok do przodu w trudnym temacie motywowania uczniów do nauki.
Kierowanie uwagą ucznia
Coraz więcej uczniów cierpi na zaburzenia koncentracji. Stanowi to duży problem, zwłaszcza w nauce szkolnej. Odpowiedzialnych za to jest wiele czynników, między innymi wszechobecne multimedia, które atakują nadmierną ilością informacji, wyobcowują społecznie i prowadzą do obniżenia poziomu umiejętności przetwarzania informacji. Warto zastosować ćwiczenia, które nie tylko wpłyną na zdolność koncentracji uczniów na lekcji, ale będą ciekawym przerywnikiem w toku nauki oraz dobrą rozrywką edukacyjną. Na etapie przygotowania lekcji można zastosować kilka zasad, które pozwolą zindywidualizować poziom trudności zadań do możliwości uczniów, z którymi współpracujemy:
- Zdecyduj, które informacje będą naprawdę ważne dla twoich uczniów
- Zdecyduj o sposobie wyróżnienia tych informacji na lekcji (dostosuj metodę do zainteresowań i możliwości uczniów)
- Wykorzystaj obraz, ilustrację (najlepiej z uwzględnieniem dźwięku, ruchu, ale
w odpowiedniej ilości, która nie zaburzy percepcji ucznia) - Ważne informacje umieszczaj w odległości 1/3 od górnego krańca obrazu, papieru, tablicy, czy slajdu
- Najważniejsze informacje przekaż w formie pisemnej (notatka do uzupełnienia, pisemne rozwinięcie uzupełniające cele lekcji, dokonane przez samych uczniów)
- Postaraj się ograniczyć ilość bodźców, które mogą rozpraszać uczniów podczas lekcji
Co warto wykorzystywać na lekcjach, by wpływać na umiejętność koncentracji uczniów? Dobrze jest wzbogacić swój warsztat o ćwiczenia mnemotechniczne, czy takie, które wymagają bieżącej uwagi ucznia. Przede wszystkim jednak ważne jest ustalanie celów lekcji, w które będą wpisane najważniejsze treści omawianego materiału. Cele lekcji powinny odpowiadać uczniowi na podstawowe pytania: czego nauczy się podczas lekcji, co zrozumie, w jakim stopniu oraz jak pokaże, że opanował dany materiał. Sposoby przekazywania celów lekcji są bardzo różne. Można to zrobić w diagramie, który jest na bieżąco uzupełniany przez ucznia nabytymi wiadomościami. Można po prostu napisać je z boku na tablicy. Istotne jest to, by cele były widoczne podczas lekcji, aby uczeń mógł sam monitorować proces uczenia się i podtrzymywał koncentrację uwagi na właściwych treściach. Zanim to jednak nastąpi, sprawdźmy rozumienie celów lekcji przez uczniów pytaniem lub ich omówieniem.
Dołączmy do tego tzw. kryteria sukcesu (nacobezu), które precyzują uczniowi drogę do osiągnięcia celu. Żeby tak się stało, muszą być sformułowane jasnym językiem, zrozumiałym dla ucznia, powinny być możliwe do wykonania i późniejszej ich weryfikacji przez nauczyciela.
Pamiętajmy też o konieczności podsumowywania kolejnych etapów realizacji tematu, na przykład w formie pytań do uczniów, oczywiście w odniesieniu do celów towarzyszących lekcji.
