W poprzednim artykule, dostępnym pod linkiem https://edurada.pl/artykuly/Jak-upowszechnia-kultur-uczenia-si-Zintegrowana-Strategia-Umiej-tno-ci-cz-III/,
odniosłam się do zadań szkoły w odniesieniu do założeń ogólnych Zintegrowanej Strategii Umiejętności 2030, mając na uwadze przybliżenie założeń polityki edukacyjnej w perspektywie czasowej uwzględniającej kluczową rolę edukacji dla rozwoju gospodarczego. W części ogólnej ZSU 2030 wskazano VIII obszarów oddziaływań:
- Umiejętności podstawowe, przekrojowe i zawodowe dzieci, młodzieży i osób dorosłych
- Umiejętności w edukacji formalnej – kadry zarządzające
- Umiejętności w edukacji formalnej – kadry uczące
- Rozwijanie umiejętności poza edukacją formalną
- Rozwój i wykorzystanie umiejętności w miejscu pracy
- Doradztwo zawodowe
- Współpraca pracodawców z edukacją formalną i pozaformalną
- Planowanie uczenia się przez całe życie i potwierdzanie umiejętności
Szkoły i placówki dotyczą szczególnie obszary: I, III, VI i VII.
Chcę zwrócić uwagę Państwa na tematy i wynikające z nich dla szkół kierunki działań tylko w obszarze I:
„Umiejętności podstawowe, przekrojowe i zawodowe dzieci, młodzieży i osób dorosłych”
W ZSU uznano, że dla efektywnego wsparcia rozwoju tych umiejętności oraz odpowiedniego ich wykorzystywania w sferze działań zawodowych, w życiu prywatnym i społecznym niezbędne jest dobre rozpoznanie predyspozycji, potrzeb i możliwości osoby uczącej się. W dokumencie tym wskazano również na konieczność stosowania zróżnicowanych metod i narzędzi wspomagających proces uczenia się w każdym wieku, na każdym etapie edukacji , zarówno w edukacji formalnej jak i pozaformalnej. Oczywiście w odniesieniu do szkół nie są to zadania nowe, wystarczy przypomnieć zapisy rozporządzeń w zakresie oceniania, klasyfikowania i promowania , rozporządzenia dotyczącego organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej czy doradztwa zawodowego. Musimy jednak pamiętać, że zarówno postęp cywilizacyjny – automatyzacja, robotyzacja, sztuczna inteligencja i nowe technologie – wymuszają na nauczycielach rozwijanie umiejętności cyfrowych i nieustannego dostosowywania metod i form pracy z wykorzystaniem ICT , tworzenia narzędzi i treści cyfrowych zarówno w uczeniu się jak uczeniu innych. W ZSU 2030 podkreślono również wagę wspierania rozwoju umiejętności osób szczególnie uzdolnionych, a to zagadnienie jest niestety marginalizowane w większości szkół i placówek Zatem wyzwaniem kolejnym staje się nie tylko dostrzeganie ale również wspieranie tych osób – priorytetem – opracowanie programu wsparcia uczniów/słuchaczy szczególnie uzdolnionych.
Prześledźmy tematy działań obszaru pierwszego: „Umiejętności podstawowe, przekrojowe i zawodowe dzieci, młodzieży i osób dorosłych” ze wskazaniem wybranych (wg mnie istotnych) kierunków działań, które powinny być podjęte przez szkoły/placówki, w celu zapewnienia ich realizacji. Należą do nich:
- 1. Upowszechnianie istniejących oraz opracowanie i wdrażanie nowych rozwiązań diagnozujących predyspozycje i umiejętności dzieci, młodzieży i osób dorosłych ma się koncentrować m.in. na diagnozowaniu potrzeb dotyczących zarówno wczesnego wspomagania rozwoju dzieci i wsparcia rodziny jak i młodzieży oraz osób dorosłych.
Oczywiście nie są nowe zagadnienia, bowiem diagnozowanie potrzeb dzieci/uczniów i słuchaczy wynika zarówno z rozporządzenia w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania, czy rozporządzenia dotyczącego organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
- 2. Upowszechnianie istniejących oraz opracowanie i wdrażanie nowych rozwiązań na rzecz rozwoju umiejętności podstawowych i przekrojowych oraz zawodowych dzieci, młodzieży i dorosłych. W praktyce oznacza to zarówno stosowanie nowatorskich i twórczych rozwiązań (w tym umiejętności wykorzystania ICT) opracowanie i wdrażanie materiałów dydaktycznych wspierających proces uczenia się i motywację z uwzględnieniem indywidualizacji, jak i stosowanie nowatorskich rozwiązań w zakresie oceniania, sprawdzania i monitorowania efektów uczenia się i zapewnienia wysokiej jakości kształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych. W przypadku tych ostatnich zwraca się uwagę na konieczność zwiększenia uczestnictwa osób dorosłych – zwłaszcza nisko wykwalifikowanych –w procesie uczenia się przez całe życie.
- 3. Wspieraniu rozwoju kapitału społecznego na rzecz rozwoju umiejętności w ramach edukacji formalnej, pozaformalnej i uczenia się nieformalnego. W tym zagadnieniu warto zwrócić uwagę na promowanie aktywnych postaw przez zwiększenie zaangażowania dzieci, młodzieży i dorosłych w życie publiczne. Zatem rozwijaniu form aktywności obywatelskiej będzie służyło promowanie przez szkoły/placówki wolontariatu, wspieranie współpracy organizacji i instytucji zajmujących się rozwojem umiejętności na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
