Poprzedni artykuł z tej serii:
W pierwszym artykule tryptyku branżowego odniosłam się do zadań szkoły w odniesieniu do założeń ogólnych Zintegrowanej Strategii Umiejętności 2030, w części II zajęłam się zagadnieniami dotyczącymi „Umiejętności podstawowych, przekrojowych i zawodowych dzieci, młodzieży i osób dorosłych”, do kształtowania których zobowiązane są wszystkie szkoły i placówki od przedszkola począwszy, a na kształceniu dorosłych skończywszy.
Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią w części III tryptyku zajmiemy się trzecim obszarem oddziaływań, którego celem jest „Wsparcie kadr uczących w edukacji formalnej poprzez rozwój systemu kształcenia i doskonalenia zawodowego oraz przez tworzenie optymalnych warunków do rozwijania umiejętności osób uczących się”. Mówiąc prościej, będziemy się zajmowali rozważaniami na temat kompetencji nauczycieli, ze szczególnym akcentem na kompetencje nauczycieli szkoły zawodowej.
Obszar ten został zatytułowany: „Rozwijanie umiejętności w edukacji formalnej – kadry uczące”
W ZSU słusznie zwrócono uwagę, że „efektywne kształcenie umiejętności wymaga wysokiej jakości pracy kadr uczących w edukacji formalnej (w tym nauczycieli wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego, zawodowego i akademickiego). Do kadry tej zalicza się również wychowawców i innych pracowników pedagogicznych, osoby prowadzące kształcenie praktyczne, a także inne osoby prowadzące zajęcia w szkolnictwie wyższym i pozaszkolnych formach kształcenia.” Znowu wypada postawić pytanie: Co to oznacza dla nauczycieli, jakie wywołuje skutki?
Otóż wydaje się sprawą oczywistą, że podnoszenie kwalifikacji przez nauczycieli nie jest niczym nowym, że przypomnę zapisy KN art.6 pkt 3a, w którym czytamy, że nauczyciel ma obowiązek „doskonalić się zawodowo, zgodnie z potrzebami szkoły, a w odniesieniu do nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych i praktycznej nauki zawodu wprowadzono obowiązkowe szkolenia branżowe w wymiarze 40 godzin cyklicznie w okresach trzyletnich w środowisku pracy związanym z nauczanym przedmiotem (Art.70c.KN –Dz.U.2019 poz.2215). Warto pamiętać, że obowiązek zorganizowania szkoleń branżowych dla swoich nauczycieli jest zadaniem dyrektora szkoły, a ten rok jest ostatnim z trzech lat pierwszego okresu obowiązywania przepisów (Rozporządzenia MEN z 23 sierpnia 2019 r w sprawie dofinansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli, szczegółowych celów szkolenia branżowego, trybu i warunków kierowania nauczycieli na szkolenia branżowe (Dz.U.z 2019 r, poz. 1653).
Nie możemy zapominać, że w ostatnim czasie, w związku z pandemią, uległy zmianom zasady funkcjonowania instytucji edukacyjnych, co z kolei wymusza na kadrze uczącej podejmowanie nowych wyzwań o charakterze dydaktycznym, technologicznym i organizacyjnym, w tym – stosowanie nowych form, metod pracy w związku z kształceniem na odległość.
Ponadto, musimy mieć świadomość zmian, jakie zachodzą w otaczającym nas świecie i rozwoju gospodarki opartej na innowacyjnych i nowoczesnych technologiach. A zatem, znakiem czasu staje się innowacyjność, kreatywność i przedsiębiorczość, o czym wielokrotnie wspominałam w swoich wcześniejszych opracowaniach. Oznacza to, że metody nauczania i uczenia się powinny uwzględniać kształtowanie proinnowacyjnych umiejętności, czyli powszechne powinny się stać metody interdyscyplinarne, metody projektów oraz eksperymenty, a to z kolei wymaga odpowiedniego przygotowania kadry pedagogicznej w edukacji formalnej, w tym rozwijanie umiejętności posługiwania się najnowszymi teoriami, badaniami naukowymi i technologiami, a także znajomości uwarunkowań prawno-formalnych dla wykonywania zawodu nauczyciela – w tym ostatnim zagadnieniu odczuwalne są wyraźne braki).
Współpraca i dzielenie się przykładami dobrych praktyk to kolejny priorytet w prawidłowym funkcjonowaniu kadr uczących. Jej najważniejszym elementem wydaje się gotowość i zdolność do uczenia się od innych, tworzenie narzędzi wspierających wdrażanie i upowszechnianie nauczania z zachowaniem korelacji międzyprzedmiotowych.
