Nauczyciel przystępując do planowania zajęć pozalekcyjnych powinien odpowiedzieć sobie na pytania:
- Kto jest adresatem zajęć?
- Jakiego tematu dotyczy pomysł?
- Czego oczekuję jako prowadzący?
- Czego chcieliby uczniowie?
- Jaki ma być efekt zajęć?
- Co zamierzam osiągnąć?
- Jak powiadomię rodziców i uzyskam ich zgodę?
- Jakie szczegółowe cele chcę osiągnąć?
- Co jest potrzebne do ich realizacji?
- Czy mogę liczyć na pomoc? Jeśli tak – kogo?
- Jaką wiedzą i umiejętnościami dysponuję, aby poprowadzić zajęcia?
- Czy sama napiszę scenariusz? Czy wykorzystam cudze?
- A może dokonam modyfikacji? Jak to zrobię?
- Czego ma dotyczyć kontrakt z uczniami?
- Jak postępować, jeśli ustalone normy będą łamane?
- Jak się dowiem, że zrealizowałam cele?
Po przeprowadzonych zajęciach warto przeprowadzić autoewaluację, a wnioski wykorzystać do poprawy efektywności prowadzonych zajęć.
Do ewaluacji zajęć pozalekcyjnych wykorzystuje się np. zdania niedokończone:
Idąc na zajęcia oczekuję, że…………….
Podoba mi się, gdy zajęcia……………….
Zajęcia są………………..
Złości mnie, gdy na zajęciach…………………..
Najbardziej lubię, gdy………………………..
Inny sposoby ewaluowania to pytania kierowane do uczniów, np.:
Jaka jest Twoja motywacja do uczestniczenia w zajęciach?
- rozwijają zainteresowania
- wzbogacają wiedzę
- rozwijają umiejętności
- kształtują wrażliwość
- kształtują cechy charakteru
- wpływają na moje zachowanie
- wpływają na moją aktywność,
albo ,,strzał do tarczy”, ,,walizka, kosz i biała plama”, ,,pociąg”, ,,kwiatek” i inne.
Nauczyciel zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dnia 24 sierpnia 2010 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji prowadzi dzienniki, w tym również zajęć pozalekcyjnych:
„1. Przedszkole, szkoła i placówka prowadzą odpowiednio dzienniki zajęć dydaktyczno-wyrównawczych i specjalistycznych oraz innych zajęć, które nie są wpisywane odpowiednio do dziennika zajęć przedszkola, dziennika lekcyjnego, dziennika zajęć w świetlicy i dziennika zajęć wychowawczych, jeżeli jest to uzasadnione koniecznością dokumentowania przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej.
2. Do dzienników zajęć, o których mowa w ust. 1, wpisuje się w porządku alfabetycznym nazwiska i imiona odpowiednio uczniów lub wychowanków,
- indywidualny program pracy z uczniem lub wychowankiem, a w przypadku zajęć grupowych — program pracy grupy,
- tematy przeprowadzonych zajęć,
- ocenę postępów i wnioski dotyczące dalszej pracy,
- oraz odnotowuje się obecność uczniów lub wychowanków na zajęciach.
3. Nauczyciel prowadzi dziennik realizowanych w szkole zajęć i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. — Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.). Do dziennika wpisuje się imiona i nazwiska uczniów, daty oraz tematy przeprowadzonych zajęć lub czynności, liczbę godzin tych zajęć lub czynności oraz odnotowuje się obecność uczniów, z zastrzeżeniem ust. 2. Przeprowadzenie zajęć nauczyciel potwierdza podpisem, z zastrzeżeniem § 20a ust. 5.”
Program zajęć pozalekcyjnych powinien dawać odpowiedź na następujące pytania:
- Dla kogo jest napisany?
- Po co?
- Czego chcę nauczyć? Co zrealizować?
- W jaki sposób to zrobię?
- Jak sprawdzę, czy mi się udało?
W szkole warto przyjąć wspólne zasady dotyczące organizacji i uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych, regulujące sposoby zapisywania się na zajęcia, wzory zgody rodziców na uczestnictwo dziecka, przypadki skreślenia z listy uczestników np.: po opuszczeniu trzech zajęć bez usprawiedliwienia po powiadomieniu rodziców, zobowiązanie do przestrzegania zasad bezpieczeństwa, zasady dotyczące odwoływania zajęć i terminy oraz osoby do tego upoważnione. Im więcej przejrzystości w podejmowanych działaniach, tym większa szansa na zminimalizowanie potencjalnych konfliktów.
Współczesna szkoła powinna proponować ciekawe i różnorodne zajęcia pozalekcyjne. Prawidłowo zorganizowane wymagają innej aktywności niż te podczas szkolnych lekcji, zmuszają do kreatywności, twórczego myślenia, pozwalają odkryć nowe, nieznane obszary, wykorzystać indywidualny potencjał ucznia, eliminują stres związany z lekcyjnym ocenianiem. Jest to jeden z najlepszych sposobów zapobiegania nudzie i wspomagania osobistego rozwoju, budowania relacji na linii nauczyciel – uczeń.
