Pierwsza część artykułu znajduje się tutaj.
Cóż to są te kompetencje kluczowe, o których wszyscy wiedzą, że są ale nie wszyscy rozumieją ich istotę.
Kompetencja to wiedza, umiejętności i postawy, które pomogą uczącym się w samorealizacji oraz w późniejszym okresie życia, w znalezieniu pracy i uczestnictwie w społeczeństwie.
Kompetencje obejmują „tradycyjne” umiejętności, takie jak np. umiejętność czytania i pisania czy podstawowe umiejętności matematyczne, a także umiejętności „horyzontalne”, takie jak umiejętność uczenia się, odpowiedzialność społeczna i obywatelska, czy przedsiębiorczość. Zaktualizowane w 2018 roku Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie z 2006 roku obejmują:
1. kompetencje w zakresie czytania i pisania.
2. kompetencje językowe.
3. kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii .
4. kompetencje cyfrowe.
5. kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się.
6.kompetencje obywatelskie.
7. kompetencje w zakresie przedsiębiorczości.
8. Świadomość i ekspresja kulturalna.
W rozporządzeniu MEN z dnia 15 lutego w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U z 2019 r. poz. 316 zwrócono uwagę na fakt, że w procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół prowadzących kształcenie zawodowe, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W oparciu o liczne badania potrzeb pracodawców opracowano zestawienie kompetencji potrzebnych nowoczesnej gospodarce. Zaliczono do nich:
- uczenie się i rozwiązywanie problemów;
- myślenie – dostrzeganie zależności przyczynowo-skutkowych i funkcjonalnych oraz złożoności zjawisk;
- poszukiwanie, segregacja i wykorzystywanie informacji z różnych źródeł;
- doskonalenie się – elastyczne reagowanie na zmiany i poszukiwanie nowych rozwiązań;
- komunikowanie się – umiejętność korzystania z technologii, porozumiewania się w kilku językach;
- argumentowanie i obrona własnego zdania;
- współpraca i porozumienie się w grupie;
- działanie – umiejętność organizowania pracy, opanowania technik i narzędzi pracy, projektowania działań i przyjmowania odpowiedzialności za wyniki.
Przy realizacji podstaw programowych w szkole ponadpodstawowej – szczególnie kształcenia ogólnego – wskazane jest korzystanie z szerokiego spektrum metod dydaktycznych. Nauczyciel powinien stosować nauczanie problemowe i metody kształcące umiejętności społeczne, twórczego myślenia i rozwiązywania problemów (np. burza mózgów, drzewo decyzyjne, metaplan, analiza SWOT, symulacja i odgrywanie ról). Oprócz tekstów autorów podręczników istotną rolę w procesie kształcenia powinny odgrywać również teksty źródłowe, słowniki, leksykony, mapy, wykresy, diagramy i zestawienia statystyczne .W celu rozwijania umiejętności komunikacji i współdziałania powinno się stosować różne metody pracy grupowej, w tym uczniowskie projekty edukacyjne.
Podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego została podzielona na jednostki efektów kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie oraz jednostki efektów kształcenia obejmujące:
1) bezpieczeństwo i higienę pracy;
2) język obcy zawodowy;
3) kompetencje personalne i społeczne;
4) organizację pracy małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na poziomie technika),– właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej zawodzie.
Dla dwóch ostatnich efektów nie przewidziano specjalnie wyodrębnionych godzin na ich realizację, wyjaśniając, że „ Nauczyciele wszystkich obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego powinni stwarzać uczniom warunki do nabywania kompetencji personalnych i społecznych oraz umiejętności w zakresie organizacji pracy małych zespołów.
Jak zatem, w konstruktywny i odpowiedzialny sposób przygotować nauczycieli do wdrożenia nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego i kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego?
Należy zadbać, by nauczyciele:
1) pogłębili znajomość treści dokumentu państwowego, jakim jest podstawa programowa /cele ogólne, szczegółowe, zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej oraz umiejętności i postawy kształtowane na danym przedmiocie, ważne zadania szkoły i każdego nauczyciela/;
2) poszerzyli swoją wiedzę na temat kompetencji kluczowych;
3) poznali aktywizujące metody nauczania – w tym doświadczenia i eksperymenty, Innowacje pedagogiczne, projekty edukacyjne oraz zasady oceniania kształtującego
Dyrektor szkoły, planując nadzór pedagogiczny na rok szkolny 2019/2020 powinien opracować narzędzia do monitorowania nowej podstawy programowej oraz zbadania w jakim stopniu działania nauczycieli wpływają na poziom opanowania przez uczniów najważniejszych umiejętności opisanych w podstawie programowej, oraz czy nauczyciele w pracy dydaktyczno-wychowawczej kształtują kompetencje kluczowe.
Podpowiedzi i wskazówki uzyskacie Państwo i Państwa Rady Pedagogiczne w trakcie szkolenia :
Wyzwania nowego roku szkolnego, czyli jak realizować nową podstawę programową w szkole ponadpodstawowej.
Serdecznie zapraszamy.
