Każda z nich zbudowana jest z trzech elementów tj. wiedza, umiejętności i postawy, w których językiem efektów wskazano potrzeby w zakresie rozwoju. Oznacza to, że kompetencje polegają przede wszystkim na umiejętnym stosowaniu posiadanej wiedzy przy wykorzystaniu lub kształtowaniu umiejętności. W moim rozumieniu zapisy kompetencji kluczowych pokazują profil młodego, dorosłego Europejczyka, zatem szkoła powinna stopniowo przyczyniać się do ich kształtowania w dostosowaniu do potrzeb rozwojowych dziecka. W odpowiedzi na zapytanie chciałbym się donieść do dwóch dokumentów – Wymagania Państwa oraz podstawy programowej. W wymaganiach dla szkół znajdujemy zapisy, które są bardzo spójne z zapisami zaleceń np. „Uczniowie uczą się od siebie nawzajem. Uczniowie czują się odpowiedzialni za własny rozwój. Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia uczniom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Uczniowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się. Uczniowie znają stawiane przed nimi cele i formułowane wobec nich oczekiwania. Nauczyciele stosują różne metody pracy dostosowane do potrzeb ucznia, grupy i oddziału.” Porównując ww. zapisy z zapisami zaleceń rady Unii Europejskiej można zauważyć bardzo dużą spójność oraz nacisk na dwa elementy kształtowania umiejętności oraz postaw. Podobną zależność możemy zauważyć w trakcie analizy zapisów podstaw programowych. Aby ukazać zależność zacytuję kilka zapisów : „rozwijanie kompetencji, takich jak: kreatywność, innowacyjność i przedsiębiorczość; rozwijanie umiejętności krytycznego i logicznego myślenia, rozumowania, argumentowania i wnioskowania; praca w zespole i społeczna aktywność; wykorzystuje różnorodne źródła i metody pozyskiwania informacji”. Analizując zapisy podstawy programowej trzeba wziąć pod uwagę zapisy wymagań ogólnych oraz wstęp do danego etapu edukacyjnego, których zapisy /przy pewnym uproszczeniu/, niejako wskazują nam potrzebę kształtowania określonych umiejętności i postaw.
Reasumując na spotkaniach z nauczycielami często spotykam się z pytaniem czy szkoła musi kształtować kompetencje kluczowe ? Mam nadzieję, iż częściowo odpowiedziałem na to pytanie powyżej. Dla każdego nauczyciela „przepisem na pracę” są wymagania państwa oraz podstawa programowa. Zapisy tych dokumentów, jednoznacznie pokazują potrzebę kształtowania określonych umiejętności, a w konsekwencji postaw, które są zgodne z kompetencjami kluczowymi.
Krzysztof Ciurej
