Kadencja społecznego inspektora pracy trwa 4 lata. Społeczny inspektor pracy może przestać pełnić tę funkcję przed upływem kadencji w przypadku zrzeczenia się jej lub ustania stosunku pracy. Możliwe jest także odwołanie go z tej funkcji, na wniosek zakładowych organizacji związkowych lub co najmniej jednej piątej pracowników, jednakże tylko wtedy, gdy nie wywiązuje się ze swoich obowiązków (art. 7 ustawy o SIP).
Jeżeli w szkole został powołany SIP, to pierwszym obowiązkiem szkoły jest założenie zakładowej księgi zaleceń i uwag, która, po założeniu, przechowywana jest u dyrektora szkoły lub w miejscu ustalonym i podanym do wiadomości inspektora. Księga powinna być udostępniana na każde życzenie SIP. Księga zaleceń i uwag udostępniana jest również do wglądu:
- zakładowym organizacjom związkowym,
- organom samorządu załogi,
- organom Państwowej Inspekcji Pracy
- innym organom nadzoru i kontroli warunków pracy (np. Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Służbie BHP – art. 184 i art. 23711 Kodeksu pracy)
(art. 12 ustawy o SIP).
Jakie są prawa i obowiązki SIP?
Społeczni inspektorzy pracy mają prawo:
- kontrolować stan budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesy technologiczne z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy;
- kontrolować przestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;
- uczestniczyć w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego;
- brać udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, zgodnie z przepisami prawa pracy;
- brać udział w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków przy pracy, zachorowań na choroby zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy oraz kontrolować stosowanie przez zakłady pracy właściwych środków zapobiegawczych;
- uczestniczyć w przeprowadzaniu społecznych przeglądów warunków pracy;
- opiniować projekty planów poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy i planów rehabilitacji zawodowej oraz kontrolować realizację tych planów;
- podejmować działania na rzecz aktywnego udziału pracowników zakładów pracy w kształtowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz oddziaływać na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
- wykonywać inne zadania określone w ustawie i w przepisach szczególnych (art. 4 ustawy o SIP).
