Maj każdego roku szkolnego jest szczególnie ważnym okresem związanym z planowaniem pracy szkoły na przyszły rok, a co za tym idzie, również jest okresem ruchu kadrowego. Podejmowanie decyzji o zwolnieniu nauczyciela jest jedną z trudniejszych decyzji w katalogu powinności dyrektora szkoły. Często dyrektorzy uważają, że nauczyciele zatrudnieni na podstawie mianowania są pracownikami szczególnie chronionymi, czy tak jest naprawdę?
W ogólnym przekonaniu nauczycieli utarło się twierdzenie, że nauczyciele zatrudnieni na podstawie mianowania korzystają z większej ochrony przed zwolnieniem z pracy z przyczyn organizacyjnych, niż ci zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. W rzeczywistości nie jest to do końca prawdą. O tym, kto pozostanie w zatrudnieniu powinien zdecydować ogół kryteriów doboru do zwolnienia.
Pamiętajmy, że to dyrektor szkoły wykonuje czynności w imieniu pracodawcy nauczyciela, którym jest szkoła. Jeżeli tak, to dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami. Dyrektor w szczególności decyduje w sprawach m.in. zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki (art. 68 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe). Oznacza to, że decyzja, z którym nauczycielem rozwiązać stosunek pracy w razie braku możliwości zapewnienia zatrudnienia z przyczyn organizacyjnych, należy do wyłącznej kompetencji dyrektora szkoły.
Podejmując decyzję o wytypowaniu nauczyciela do rozwiązania stosunku pracy, dyrektor musi kierować się jasnymi i niedyskryminującymi kryteriami doboru nauczycieli. Przepisy nie zawierają regulacji dotyczących kolejności doboru pracowników do zwolnienia z przyczyn organizacyjnych. Ważne jest, aby w momencie przekazania wypowiedzenia poinformować zwalnianego nauczyciela o przyczynach decyzji. Prawo nie wymaga również tworzenia specjalnych wewnętrznych regulacji dotyczących kryteriów wyboru do zwolnienia danego nauczyciela. Pomimo tego, warto takie kryteria opracować i zgodnie z nimi dokonywać wyboru nauczyciela do zwolnienia. Posiadanie takiego dokumentu będzie bardzo ważnym dowodem, jeżeli nauczyciel podważy zasadność decyzji dyrektora i skieruje sprawę do sądu.
Pamiętajmy, że zwalniając z pracy nauczyciela, dyrektor powinien ocenić jego przydatność zawodową w porównaniu z innymi nauczycielami tego samego przedmiotu. W razie konieczności rozwiązania stosunku pracy z jednym spośród kilku nauczycieli ocenie sądu podlegają również kryteria wyboru osoby, która została zwolniona.
Wybór do zwolnienia jednego z kilku nauczycieli nauczających określonego przedmiotu wymaga porównania ich sytuacji zawodowej w szczególności w zakresie: stażu zatrudnienia, doświadczenia zawodowego, zakresu wykształcenia przydatnego w pracy nauczyciela, stopnia awansu zawodowego, uprawnień do nauczania jednego lub kilku przedmiotów, osiągnięć dydaktycznych.
Kryteria te powinny przede wszystkim dotyczyć dorobku zawodowego (staż pracy, ocena pracy, kwalifikacje formalne i faktyczne) (wyrok Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2005 r., I PK 159/04). W wyroku z 5 lipca 2002 r. (I PKN 301/01) Sąd Najwyższy stwierdził, że kryterium kwalifikacji ma pierwszorzędne znaczenie przy dokonywaniu wyboru nauczyciela do wypowiedzenia stosunku pracy (lub przeniesienia w stan nieczynny).
Kryteria typowania do zwolnienia mogą być opracowane w dokumencie wewnątrzszkolnym. Jeżeli taki dokument w szkole został utworzony, wówczas w wyborze nauczyciela do wypowiedzenia dyrektor szkoły powinien kierować się jego treścią.
Reasumując, nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania podlega takim samym kryteriom wyboru do zwolnienia jak każdy inny nauczyciel zatrudniony na czas nieokreślony.
Oczywiście w myśl art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela, dyrektor szkoły w razie częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć, rozwiązuje z nim stosunek pracy, przy czym nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia w trybie określonym w art. 22 ust. 2. Zgodnie z tym ostatnim przepisem, nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia do wymiaru nie niższego niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć i proporcjonalne zmniejszenie wynagrodzenia, gdy z przyczyn, o których mowa w art. 20 ust. 1, nie ma możliwości zatrudnienia go w pełnym wymiarze zajęć oraz nie istnieją warunki do uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w innej szkole. W razie braku zgody nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania na ograniczenie wymiaru zatrudnienia i proporcjonalne zmniejszenie wynagrodzenia, stosuje się przepis art. 20.
Zapraszamy na naszą nową stronę z ofertami pracy dla nauczycieli: https://pracadlanauczyciela.pl/
