Rozpoczęcie przez dziecko nauki szkolnej generuje rozpoczęcie współpracy dwóch środowisk wychowawczych: rodziców i nauczycieli. Tworzy się między nimi zróżnicowany, czasem skomplikowany układ ról społecznych. Jednak pomimo różnic, widoczny powinien być zbieżny cel: edukacja dziecka/ucznia. Proces nauczania i wychowania przebiega w określonym środowisku, którego charakter w dużym stopniu zależy od jakości wzajemnych relacji i interakcji, przy czym w szkole to przede wszystkim od nauczyciela zależy, jakie będą relacje między nim a uczniem i między nim a rodzicem ucznia. Istotna rola rodziców, jaką mogą i powinni pełnić w procesie edukacyjnym swoich dzieci, realizowanym w warunkach kształcenia i wychowania instytucjonalnego, tj. w szkole, znajduje swoje odzwierciedlenie w przypisywanych przez państwo rodzicom szczegółowych uprawnieniach, ale też w społecznym klimacie pobudzania rodzicielskiej aktywności.
Współcześnie kładzie się ogromny nacisk na wielopłaszczyznową współpracę rodziców ze szkołą oraz poszczególnymi nauczycielami, obejmującą różne obszary. O ile dom rodzinny daje dziecku poczucie akceptacji, dobroci, miłości i bezpieczeństwa, o tyle szkoła zapewnia mu zdobycie wiedzy i umiejętności, a także poszerza krąg jego zainteresowań oraz uczy współdziałania i współpracy w grupie. Praktyka pedagogiczna pokazuje, że jednym z zadań nauczyciela jest budowanie relacji na linii nauczyciel – uczeń oraz nauczyciel – rodzic, bowiem według J.S. Brunera (1966, s. 20) rozwój dziecka jest nierozerwalnie związany z wychowaniem i kształceniem a przede wszystkim istotnym celem nauczania jest wspieranie lub kształtowanie rozwoju dzieci. Wspólne działania nauczycieli i rodziców w realizacji celów rozwojowych dzieci można określić jako współdziałanie, które S. Ossowski (1983, s. 101) definiuje jako rodzaj stosunków międzyludzkich, w których uczestnikom (nauczycielom i rodzicom) zależy na wywoływaniu swoim zachowaniem, trafnej interpretacji swych intencji, a każda odpowiedź, o ile to możliwe, ma wzbogacać skuteczność działania innych jednostek albo nawet stanowi niezbędny warunek tej skuteczności.
Analiza literatury na temat współpracy nauczyciel – rodzic skłania do wniosku, że o powodzeniach i niepowodzeniach edukacyjnych uczniów w znacznym stopniu decyduje poziom relacji nauczyciel – rodzic. Przyczyn trudności w relacji szkoła – dom wielu badaczy upatruje w nieprawidłowościach występujących po obu stronach. Dość często używane i powielane jest stwierdzenie, że od wychowania jest rodzina, a nauczaniem powinna zająć się szkoła. Niezadowalający poziom kontaktów jest dla wielu badaczy działań edukacyjnych bodźcem do poszukiwań lepszych możliwości współpracy na linii nauczyciel – rodzic i odpowiedzi na kluczowe pytania, dlaczego tak się dzieje? Co jest niezbędne do tego, aby bardziej zmotywować rodziców do większego zaangażowania w życie szkoły?
Wobec takiej sytuacji istotnym elementem działań oświatowych staje się praca nad znalezieniem drogi do tego, aby rodzice stali się sojusznikami i współorganizatorami życia szkolnego ich dzieci. Bowiem planowana i dobrze przygotowana współpraca szkoły z rodzicami daje gwarancje różnorodnych korzyści od tych najprostszych w zakresie wsparcia klasy podczas wyjść i wycieczek, obecności na uroczystościach szkolnych po wspólnie wypracowane strategie wychowawcze. Jak twierdzi G. Koźmiński (2001, s. 4) „współpraca jest trudną i zarazem piękną sztuką, której wciąż musimy się uczyć sami, aby móc uczyć jej innych”.
Zapraszamy na kolejną część artykułu już za tydzień.
Ewelina Famuła – uczestniczka Kursu Zarządzania Oświatą organizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR, Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli
