Praca z dzieckiem cudzoziemskim nie jest łatwa. Każdy, kto choć raz prowadził lekcję, w której uczestniczyły dzieci nie znające języka polskiego lub słabo się w nim komunikujące wie, że jest to nie lada wyzwanie. Można oczywiście samemu wypracować różne drogi postępowania, ale warto też skorzystać z doświadczeń innych. Warto polecić publikację „Dziecko migranckie w naszej klasie. Rekomendacje nauczycieli dla nauczycieli”. Jest to zbiór refleksji, porad, wskazówek i wielu podpowiedzi opracowanych przez pedagogów mających własne doświadczenie. „Rekomendacje…” powstały w ramach projektu „Międzykulturowa szkoła w wielokulturowej społeczności”, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich (EFI). Celem tego projektu było wsparcie zarówno szkół, jak i dzieci, w trudnym zadaniu, jakim jest nauka w obcym kraju i w obcym języku.
O czym należy pamiętać, czym się kierować? To pytania, na które odpowiemy, rekomendując jednocześnie dobre praktyki.
Pierwszą sprawą, o której musimy jako nauczyciele pamiętać, to określenie różnic programowych i próba ich wyrównania. Nie zawsze jest to możliwe, na to potrzeba dużo więcej czasu, ale zawsze ważne jest odpowiednie postępowanie. Trzeba zacząć od przeprowadzenia dobrej, wstępnej diagnozy wiedzy i umiejętności, a potem w formie zajęć wyrównawczych z konkretnych przedmiotów – a będzie to niezbędne – możemy spróbować choć w części te różnice zniwelować.
O czym musimy pamiętać rozpoczynając pracę z dzieckiem cudzoziemskim?
– Z pewnością musimy zadbać o ścisłą współpracę zespołu nauczycieli (wychowawcy, nauczycieli przedmiotów i nauczyciela języka polskiego jako obcego) pracujących z uczniem cudzoziemskim.
– Trzeba ustalić z każdego przedmiotu zakres wymagań, dostosowanych do stopnia
znajomości języka polskiego.
– Pamiętajmy, żeby zastosować oddzielne kryteria ocen pracy ucznia cudzoziemskiego.
– Traktujmy takiego ucznia jak pełnoprawnego uczestnika zajęć.
– Włączajmy do pracy w grupie i dostosowujmy instrukcję do jego językowych umiejętności.
– Umożliwiajmy mu wykazania się wiedzą i umiejętnościami z danego tematu, poprzez dostosowanie metod pracy do jego możliwości językowych, np. zapis graficzny, wykonywanie doświadczeń.
– Konsekwentnie stosujmy teksty preparowane na wszystkich przedmiotach, przygotowujmy na podstawie materiałów programowych krótkie, proste streszczenia, np. tekstów z podręczników z rożnych przedmiotów, streszczenia lektur, zawsze dostosowane do jego poziomu znajomości języka polskiego.
– Udzielajmy uczniowi cudzoziemskiemu informacji zwrotnej podczas lekcji ( może to być pochwała za każdy, nawet drobny sukces).
– Zawsze dostosowujmy pracę domową do jego umiejętności i możliwości.
– Uczeń migrancki powinien mieć zapewnioną pomoc w odrabianiu lekcji,
np. w tłumaczeniu poleceń, wyjaśnieniu, co trzeba zrobić. Często problemem
jest właśnie zrozumienie polecenia, a nie brak wiedzy, czy umiejętności. Dużą rolę
w tej kwestii może odegrać opiekun świetlicy lub ktoś go wspomagający, np. inny nauczyciel, a nawet kolega.
– Jeżeli to jest możliwe to spróbujmy postarać się, aby uczeń miał dostęp do materiałów w języku rodzimym lub zrozumiałym dla siebie, co będzie bardzo pomocne szczególnie na początku edukacji. W tej sprawie możemy konsultować się z odpowiednimi instytucjami, takimi jak ambasady, uczelnie, szkoły międzynarodowe, fundacje.
– Ważne jest, żebyśmy stworzyli warunki do nauczania języka polskiego jako drugiego / obcego w formie np. zajęć dodatkowych, prowadzonych przez przeszkolonego do tego
zadania nauczyciela.
– Stale monitorujmy i badajmy przyczyny niepowodzeń szkolnych, jeżeli takie przyjdą, sprawdzając np. czy bariera językowa nie spowodowała utraty motywacji do nauki.
To tylko kilka propozycji, które pomogą nam lepiej zrozumieć dziecko i jego sytuację. Próbujmy do pracy włączyć innych nauczycieli, kolegów i wreszcie rodziców – jeżeli są oczywiście na to gotowi. Dzielmy się swoimi spostrzeżeniami, własnymi doświadczeniami, wspólnie wypracowujmy metody pracy a satysfakcja będzie murowana.
