Link do poprzednich części artykułu:
https://edurada.pl/artykuly/My-lenie-krytyczne-w-szkole-cz-I/
https://edurada.pl/artykuly/My-lenie-krytyczne-w-szkole-cz-II/
Od czego zacząć na lekcjach?
Zaczęłam wdrażać krytyczne myślenie przez podjęcie pewnej decyzji noworocznej. Po pierwsze, ogłosiłam uczniom klas 6-8, że każdy pierwszy piątek miesiąca jest dniem, w którym milknę i tylko słucham. W ten dzień uczniowie na lekcjach przejmują kontrolę. Około tydzień przed pierwszym piątkiem miesiąca zgłaszają się uczniowie, którzy są chętni do poprowadzenia lekcji. Wyznaczamy wspólnie temat, cele oraz planujemy przebieg lekcji. Uczniowie przychodzą do mnie z pomysłami, zadaniami, zabawami, aktywnościami. Szukają rozwiązań, dopasowują trudność aktywności, analizują. Moją rolą jako nauczyciela jest ewentualne podpowiadanie, kierowanie organizatorów na właściwy tor, aby osiągnąć cele lekcji. Uczniowie prowadzą zajęcia, czemu towarzyszą różne emocje. Niektórzy z nich bardzo się stresują, ponieważ nigdy nie występowali przed większą publicznością, inni czują się jak przysłowiowa „ryba w wodzie”. W trakcie prowadzenia zajęć, uczniowie trafiają na różne przeszkody, typu brak chęci pracy kolegów czy też ich niesforność. Uczniowie potrzebują szybko reagować, analizować i podejmować decyzje, co zrobić w danej sytuacji. Czasami słychać głosy „Proszę Pani, niech Pani coś z nim zrobi, on nie słucha” itd. Jednakże obserwuję, że większość uczniów, mimo trudności podejmuje próbę kontynuacji i nie poddaje się. Po każdej lekcji rozmawiam z uczniami prowadzącymi zajęcia i dzielimy się swoimi spostrzeżeniami i wnioskami.
Widząc znaczące zainteresowanie tematem „milczących piątków”, podjęłam się kolejnej próby wprowadzenia myślenia krytycznego na zajęciach z języka angielskiego w klasach 4-5. Proszę przypomnieć sobie, z czego korzystano kiedyś, ucząc się nowego słownictwa? Oczywiście, ze słowników, w mojej niegdyś szkole podstawowej był nawet konkurs na korzystanie ze słowników z języka angielskiego. Umiejętność odnajdowania informacji na temat haseł w słownikach papierowych to jednak umiejętność, której dzisiejszej młodzieży w większości brak, czyli nieumiejętne poszukiwanie i dążenie do zdobycia wiedzy. Gdy pytam uczniów o nowopoznane słówko, słyszę, że znajomość go nie jest potrzebna, ponieważ w telefonach mają translator. I tutaj ponownie pojawia się problem łatwości dostępu do wiedzy. Z jednej strony, wygoda i dostępność mogą być wielkim atutem, z drugiej strony, ogranicza myślenie do minimum. Dlatego też wyjęłam z szafki słowniki polsko-angielskie. Początkowo, uczniowie nie kryli sarkazmu, ale po pewnym czasie zaczęli wspólnie pracować nad wyszukiwaniem danych słów i informacji na ich temat, oczywiście po uprzednim ćwiczeniu i zrozumieniu jakich informacji i w jaki sposób szukać w słownikach papierowych. Znaleźli się uczniowie, którzy z tym zadaniem poradzili sobie doskonale, część z nich pracowała samodzielnie. Zauważyłam jednak, że druga część uczniów miała z tym zadaniem większy problem, tłumaczyli, że jest to zbyt trudne i zajęło im to więcej czasu. Ich trudności dotyczyły zrozumienia, że szukając słowa, należy patrzeć na wyrazy alfabetycznie, czyli, że słowo „cat” znajduje się na początku działu wyrazów rozpoczynających się na literę C.
W młodszych klasach, czyli klasie trzeciej szkoły podstawowej, poprowadziłam zajęcia metodą chmurki. Cała lekcja odbywała się na podstawie bajki Walta Disneya „Cinderella”, czyli Kopciuszka. Udało nam się odtworzyć historię Kopciuszka przy pomocy określenia problemów, jakie występowały w bajce oraz ich ewentualnych rozwiązań. Ustaliliśmy logiczne rozwiązania sporu między siostrami a Kopciuszkiem oraz macochą. Uczniowie stworzyli alternatywne i pozytywne rozwiązania problemów głównej bohaterki, co doprowadziło do stworzenia innej wersji tej historii.
Wszystkie te zajęcia spotykają się w szkole z dużym entuzjazmem. Pozwalam swoim uczniom wziąć odpowiedzialność za przygotowanie do prowadzenia lekcji, myśleć w sposób logiczny czy też szukać różnych rozwiązań. Widząc jednak, jak za każdym razem uczniowie wchodzą do sali z nutką niepewności i iskrą w oczach, mogę przyznać, że myślenie krytyczne zdecydowanie pozytywnie wpływa na ich chęć oraz motywację do nauki.
(1) Scriven, M., & Paul, R. (1987, March). Critical thinking. In The 8th Annual International Conference on Critical Thinking and Education Reform, CA (Vol. 7, No. 9).
Zuzanna Stein
Zapraszamy na naszą nową stronę z ofertami pracy dla nauczycieli:
