W związku z postępem technologicznym tematyka nagrywania, za pomocą środków przekazu na odległość, nauczycieli lub wykładowców podczas prowadzonych przez nich zajęć nabrała dużego znaczenia. Z punktu widzenia prawnego zagadnienie jest bardzo złożone i – jak wskazuje narastająca praktyka – różnorodnie interpretowane przez znawców tematu, a także samych nagrywanych i nagrywających.
W pierwszej kolejności przytoczyć należy podstawy prawne omawianej problematyki. I tak: zgodnie z art. 81 ustawy z dnia 4.II.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. Nr 90, poz. 631) rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku: 1) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych; 2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. Na podstawie art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny „dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach”. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności żeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.
Należy zauważyć, że w praktyce na kanwie omawianego problemu pojawiają się dwa zagadnienia. Pierwsze dotyczy samego nagrywania tj. utrwalania za pomocą urządzenia technicznego obrazu lub dźwięku, a drugie rozpowszechniania nagrania. Celem zweryfikowania sytuacji panującej w tym zakresie w danej jednostce np. szkole w pierwszej kolejności należy odnieść się do tzw. aktów prawa wewnętrznego tzn. statutu i regulaminów organizacyjnych szkoły. Często bowiem już na tym etapie możliwość korzystania przez uczniów np. z telefonów komórkowych podczas lekcji zostaje wykluczona. Oczywiście bywa, że nie rozwiązuje to problemu z uwagi na to, że nagrywać można za pomocą dowolnego urządzenia mającego wbudowany mikrofon i możliwość rejestracji dźwięku np. dyktafon, tablet, komputer z mikrofonem itd. Chociaż wiele szkół wydaje zakazy nagrywania zajęć prowadzonych przez nauczycieli to jasno trzeba powiedzieć, że w ramach prawa powszechnie obowiązującego nie istnieje wprost sprecyzowany zapis, który zakazywałby utrwalania przebiegu zajęć. Wtórną natomiast kwestią jest fakt, że najczęściej osoby prowadzące lekcje sobie tego nie życzą i głośno na to wskazują.
Zupełnie odmienną sprawą jest rozpowszechnianie takich nagrań. Jest to zakazane i ma związek nie tylko z ochroną wizerunku opisaną powyżej, ale także z coraz głośniejszym zjawiskiem cyberbullingu, polegającym na oczernianiu, szykanowaniu, wyszydzaniu za pośrednictwem nowoczesnych środków komunikacji – internetu, telefonów, mmsów, smsów.
W przypadku powzięcia informacji o rozpowszechnianiu nagrania nauczycielowi przysługuje szereg środków prawnych mających na celu ochronę jego wizerunku łącznie z drogą postępowania sądowego. Zanim to jednak nastąpi problem należy zgłosić dyrektorowi szkoły, który winien zastosować obowiązujące w placówce procedury na wypadek zaistnienia podobnych zdarzeń.
