- Identyfikacja problemu.
Przedstawiam analizę badań własnych – diagnozę funkcjonowania badanego dziecka, w tym przypadku ośmioletniego chłopca, z niepełnosprawnością typu autyzm atypowy F84.1.
Jest to jedna z odmian autyzmu, która diagnozowana jest w nieco późniejszym wieku niż statystyczne rozpoznanie autyzmu u dzieci. Autyzm polega na zaburzonym odbiorze wrażeń zmysłowych oraz trudnościach w komunikowaniu się, wyrażaniu własnych emocji oraz rozpoznawaniu uczuć i intencji innych osób.
Kategorię tę stosuje się wówczas, gdy nieprawidłowy lub wadliwy rozwój pojawia się dopiero po trzecim roku życia. Nie są też zauważalne odchylenia od normy w jednym lub dwóch z trzech zakresów wymaganych dla rozpoznania autyzmu, mianowicie interakcji społecznych, komunikacji oraz zachowania, które jest ograniczone, stereotypowe, powtarzające się. Autyzm atypowy występuje najczęściej u osób z ciężkim specyficznym zaburzeniem rozwojowym rozumienia mowy. Tak jest i w tym przypadku. Uczeń, mimo starań, mówi w sposób niezrozumiały.
- Geneza i dynamika zjawiska
Nieprawidłowości z zakresu rozwoju u chłopca występują od urodzenia. Deficyty obejmują sferę komunikacji, relacji i zachowań społecznych adekwatnych do wieku. Poza tym chłopiec prezentuje osłabiony kontakt wzrokowy, opóźniony rozwój psychoruchowy i opóźniony rozwój mowy. Pierwszy nie inicjuje kontaktu z rówieśnikami, woli kontakt z młodszymi dziećmi.
- Charakterystyka ucznia i jego sytuacji środowiskowej.
Chłopiec urodzony w 42 tygodniu ciąży przez cesarskie cięcie. Przebieg ciąży był prawidłowy, po urodzeniu otrzymał 10 pkt w skali Apgar. Jego rozwój ruchowy w pierwszych latach życia był opóźniony – zaczął chodzić w wieku 18 m-cy. Również rozwój mowy w wieku wczesnodziecięcym był opóźniony. Z rozmowy z matką dowiedziałam się, iż dziecko wieku wczesnodziecięcym nie było rehabilitowane.
Uczeń wychowuje się w rodzinie pełnej, rodzice są zainteresowani postępami dziecka; wspierają go w codziennych czynnościach, szukają porad doraźnych i stałych u specjalistów.
- Charakterystyka sfery orientacyjno-poznawczej, emocjonalno-motywacyjnej i społecznej u dziecka.
Z rozmowy z matką wynika, że nieprawidłowości w zakresie rozwoju dziecka występują od urodzenia. Deficyty obejmują sferę komunikacji, relacji i zachowań społecznych adekwatnych do wieku. Uczeń prezentuje opóźniony rozwój psychoruchowy i opóźniony rozwój mowy – nieprawidłowa artykulacja. Chłopiec ma problem z udzielaniem odpowiedzi na zadane pytania. Nie inicjuje kontaktu z rówieśnikami. Zdecydowanie lepiej odnajduje się w zabawie z młodszymi dziećmi. Z wywiadu wiadomo, iż chłopiec bywa impulsywny – w sytuacjach wzburzenia krzyczy i rzuca przedmiotami.
- Środowisko rodzinne dziecka.
Uczeń wychowuje się w rodzinie pełnej. Ma młodszego brata. Rodzice szukają różnych form wsparcia dla syna. Stosują się do proponowanych dostosowań w zakresie oddziaływań terapeutycznych – dzięki temu możliwe jest dalsze społeczne, poznawcze i emocjonalne usprawnienie chłopca; ułatwienie mu możliwie pełnego uczestnictwa w życiu społecznym oraz pełnej integracji z rówieśnikami. Dzięki tym działaniom minimalizowane są skutki emocjonalnych, społecznych i edukacyjnych niedociągnięć spowodowanych występującą u dziecka niepełnosprawnością.
Rodzina wykazuje chęć dalszego stymulowania chłopca i wpierania jego wszechstronnego rozwoju osobistego.
Wymienione powyżej warunki i formy wsparcia powinny przyczynić się do poprawy funkcjonowania dziecka podczas zajęć i podniesienia efektywności oddziaływań edukacyjnych i terapeutycznych.
- Środowisko szkolne i relacje rówieśnicze dziecka.
Uczeń, pod okiem nauczyciela wychowawcy i nauczyciela wspomagającego wypracował na podstawie obserwacji i modelowania podstawowe umiejętności społeczne, jak nawiązywanie i podtrzymywanie satysfakcjonujących obie strony kontaktów personalnych. Uczniowi są przypominane normy i zasady obowiązujące w grupie. Stara się on kontrolować swoje zachowania i emocje. Uczeń efektywnie współpracuje zadaniowo z rówieśnikami, ćwiczy asertywne odmawianie. Umie, w razie potrzeby, zwrócić się o pomoc do osób dorosłych.
- Mocne strony.
Mocne strony ucznia to: upór w realizacji zamierzonych celów, umiejętność jasnego i precyzyjnego zapytania o pomoc doraźną. Chęć uzyskania pomocy w uwolnieniu się od zachowań niepożądanych.
Uczeń poprawił dialog z otoczeniem; nauka zwracania uwagi na pozawerbalne aspekty komunikacji, takie jak: mimika, gesty, ton głosu.
Poza tym chłopiec poprawił i stale pracuje nad grafiką pisma i jakością wykonywania prac wymagających precyzji.
- Prognoza pozytywna i negatywna.
Zastosowanie różnych form zajęć dodatkowych – formy pomocy psychologiczno- pedagogicznej – będą one pozytywnie stymulować rozwój poznawczy, emocjonalno-społeczny i emocjonalny chłopca. Powinny przyczynić się do poprawy jego funkcjonowania w środowisku, oraz podniesienia efektywności kształcenia.
Brak zastosowania różnych form zajęć dodatkowych skutkować będzie dalszą izolacją ucznia od innych dzieci i brakiem możliwości rozwoju osobistego, poznawczego i emocjonalnego. Uczeń może zamknąć się w sobie.
- Wskazania/zalecenia do pracy rewalidacyjnej (terapeutycznej/rehabilitacyjnej). Potrzeby edukacyjne lub rozwojowe wynikające z wielospecjalistycznej oceny.
Celem głównym wszelkich form wsparcia udzielanych dziecku i rodzinie oraz proponowanych dostosowań w zakresie oddziaływań terapeutycznych jest optymalne usprawnienie społeczne, poznawcze i emocjonalne chłopca. Ułatwienie mu możliwie pełnego uczestnictwa w życiu społecznym oraz pełnej integracji z rówieśnikami; minimalizowanie skutków emocjonalnych, edukacyjnych i społecznych występującej u dziecka niepełnosprawności oraz dalsze stymulowanie jego wszechstronnego rozwoju indywidualnego. Bardzo istotna będzie praca nad modelowaniem umiejętności społecznych, co poprawi jakość komunikowania się dziecka z otoczeniem.
Pomocne w tej kwestii zajęcia dodatkowe w placówce, to np. zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, indywidualne zajęcia logopedyczne, zajęcia z psychologiem i pedagogiem szkolnym, terapia z SI, zajęcia z elementami TUS, zajęcia rozwijające zainteresowania – udział w kole zainteresowań.
Autorka: Marta Szczęsna, Szkoła Podstawowa nr 2 w Radzyminie
