Każda współczesna firma potrzebuje menedżera, dyrektora, szefa, który zna nowoczesne metody zarządzania i zdobywania klientów oraz potrafi z nich korzystać. Tylko specjalista z odpowiednimi kwalifikacjami i praktycznymi umiejętnościami może przyczynić się do osiągnięcia wyznaczonego celu, jakim bez wątpienia jest sukces.
Dokładnie tak samo sytuacja prezentuje się w dzisiejszym szkolnictwie i to niezależnie od tego, czy mówimy o przedszkolu, szkole podstawowej, czy średniej. Nowoczesny dyrektor placówki oświatowej musi być właśnie tą osobą, która zagwarantuje jej rozwój, ciągły napływ nowych klientów, zadowolenie uczniów i pracowników, co w rezultacie przełoży się na sukces.
Nie tak dawno jeszcze dyrektor szkoły miał za zadanie jedynie realizowanie, w ramach odpowiednich przepisów, wytycznych ministerstwa edukacji. To przełożeni jednak decydowali o tym, w jaki sposób te działania mają być wykonane. W efekcie człowiek na stanowisku dyrektora nie musiał wykazywać się szczególnymi predyspozycjami czy fachowością, nie mógł też być kreatywny i samodzielny. Musiał wykonywać swe obowiązki według ściśle określonych dyrektyw i był za to rozliczany.
Na szczęście sytuacja uległa zmianie na przełomie ostatnich 20 lat. Bez cienia wątpliwości możemy powiedzieć, że dzisiejsza szkoła to swego rodzaju przedsiębiorstwo, organizacja ukierunkowana na osiąganie konkretnych efektów. A dlaczego możemy porównać ją do organizacji? Bo stanowi wewnętrznie uporządkowaną całość (zintegrowany system) złożoną z czterech podstawowych elementów:
– celów realizowanych przez organizację i wynikających stąd konkretnych zadań;
– ludzi wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami oraz wzorcami zachowania;
– wyposażenia materialno-technicznego i technologicznego oraz określonych zasad posługiwania się nim;
– formalnej struktury, czyli przyjętych zasad podziału zadań i odpowiedzialności za nie, władzy i związanej z nią odpowiedzialności[1].
Na czele tak rozumianej organizacji powinna stać osoba znająca realia jej funkcjonowania, samodzielna, ambitna i kreatywna oraz doskonale przygotowana do zarządzania nią, co w znacznym stopniu ułatwi osiągnięcie wyznaczonych celów.
W tym miejscu wyłania się postać dyrektora nowoczesnej szkoły, którego rola i zadania zdecydowanie różnią się od tych sprzed 20 lat. Jest to, w moim odczuciu, niezwykle ciekawy i bardzo złożony temat, bo na wiele różnorakich sposobów łączy się i ma olbrzymi wpływ na wszelkie aspekty związane
z funkcjonowaniem nie tylko szkoły, ale i jej otoczenia. Przecież szkoła jest ściśle związana z otoczeniem na dwóch podstawowych płaszczyznach. Po pierwsze czerpie z niego zasoby (min. ludzkie, informacyjne), które umożliwiają jej istnienie i rozwój. Po drugie otoczenie szkoły to dynamiczny organizm, w którym zachodzi wiele zmian wymuszających na szkole adoptowanie się do nowych warunków. Stanowi to pole do popisu dla dyrektora, który – jeżeli jest uważnym obserwatorem – będzie wiedział jak i kiedy zareagować, aby ,,jego” szkoła ciągle była konkurencyjna i cieszyła się zaufaniem.
Współczesne realia wymagają od dyrektora, aby był osobą o wszechstronnej wiedzy. Absolutnie niedopuszczalna jest sytuacja, kiedy atuty merytoryczne zarządzającego szkołą sprowadzają się jedynie do znajomości prawa (pracy, czy też oświatowego). Pamiętajmy o tym, że umiejętności dyrektora szkoły mają decydujący wpływ na skuteczność i efektywność jego zarządzania. Możliwości poznawcze i praktyczny stan wiedzy muszą sięgać znacznie dalej i dotyczyć wielu dziedzin, do których w głównej mierze należy zaliczyć: ekonomię, marketing i zarządzanie oraz gospodarowanie zasobami ludzkimi. Uważam, że ta różnorodność jest niezwykle ciekawa i stanowi nie lada wyzwanie dla każdego człowieka, tym bardziej dla kogoś, kto ma niebagatelny wpływ na rozwój często setek osób, w tym głównie dzieci i młodzieży. Wiąże się to z olbrzymią odpowiedzialnością i koniecznością dokładnego analizowania podejmowanych decyzji co do ich słuszności, zasadności i spodziewanych efektów.
[1] Podstawy organizacji i zarządzania, R. Krupski, s. 15
Justyna Mańkus – uczestniczka Kursu Zarządzania Oświatą organizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR, Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli
