Dobrze funkcjonująca szkoła to w pierwszej kolejności sprawnie działający dyrektor. Dlatego też uważam, że powinien on być dobrym przywódcą i liderem, który potrafi zarządzać podległą mu instytucją. Instytucją, która jest bardzo złożonym organizmem. W jego skład wchodzą uczniowie i ich rodzice, pracownicy – nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni, społeczność lokalna i organ prowadzący. Każda z tych grup ma swoje prawa, obowiązki i oczekiwania. Każda ma swoje interesy i liczy na ich zrealizowanie, a interesy te bardzo często są rozbieżne. I tu dyrektor, jako zarządca, koniecznie musi pokazać, że potrafi zbudować spójny i współpracujący zespół oraz rozwiązywać pojawiające się liczne konflikty i problemy.
Ze względu na wielką złożoność obowiązków i zadań spoczywających na barkach dyrektora szkoły, kolejnym z jego podstawowych zadań jest bycie liderem. Kiedy mamy na myśli lidera grupy czy projektu bez wahania jesteśmy w stanie wymienić najważniejsze cechy, które powinny go charakteryzować. Bez większego namysłu zaliczymy do nich aktywność, otwartość, kreatywność, elastyczność i pozytywne nastawienie. Nie wyobrażam sobie lidera, do którego nie mam zaufania, nie uważam go za osobę uczciwą, poza tym powinien on być osobą empatyczną z pogodnym podejściem co codziennych obowiązków. Ponadto wymogiem koniecznym jest aby motywował, udzielał konstruktywnej krytyki, nie bał się podejmować trudnych decyzji i brał na siebie odpowiedzialność. W moim skromnym odczuciu taki zestaw cech i sposobów zachowania wzbudza respekt, szacunek i chęć do współdziałania.
Rola lidera, jaką pełni dyrektor szkoły, odnosi się nie tylko do samej placówki, ale i do jej otoczenia. Szkoła nie jest autonomiczną organizacją, której działania nie są powiązane i nie wpływają na otoczenie. Placówka szkolna musi współistnieć w środowisku, współgrać z nim, reagować na jego zmieniające się potrzeby i oczekiwania. To właśnie dyrektor szkoły, jako lider w środowisku, jest w stanie stworzyć optymalne warunki do prawidłowego funkcjonowania podległej sobie placówki i pozwolić na jej ciągły rozwój.
Dyrektor–lider w pierwszej kolejności zobowiązany jest do zadbania o swoje bezpośrednie otoczenie. Mam tu na myśli dbanie o prawidłowe i jak najlepsze relacje ze wszystkimi pracownikami, uczniami i ich rodzicami. Jest to podstawa, fundament bez którego nie ma możliwości zbudowania dobrej atmosfery w szkole i wokół niej. To trudne zadanie należy rozpocząć od tworzenia zgranego zespołu pracowników. Bez niego nie ma żadnych szans na pozytywny efekt końcowy. Dyrektor może go osiągnąć tylko poprzez szanowanie i docenianie swoich pracowników, budowanie odpowiednich relacji z nimi poprzez umiejętność skutecznej komunikacji[1]. Sprawa wydaje się banalnie prosta. Kto z nas nie stara się bardziej, nie robi wszystkiego aby być lepszym pracownikiem, jeżeli lubi miejsce swojej pracy? Dokładnie tak samo jest z nauczycielami. Ich zaangażowanie w bardzo wymierny sposób przekłada się na uczniów, na ich chęć do nauki i zdobywania nowych umiejętności. W końcowym efekcie przełoży się to na sukces szkoły, jakim bez wątpienia będzie ciągły napływ nowych uczniów.
Kolejnym krokiem w działaniu dyrektora–lidera winno być zatroszczenie się o jak najlepsze relacje z osobami i instytucjami stanowiącymi środowisko zewnętrzne szkoły. W tym przypadku pole do manewru jest olbrzymie, ograniczać je jedynie może kreatywność, pomysłowość i zaangażowanie samego dyrektora.
To na jego barkach spoczywa obowiązek wyjścia z inicjatywą, nawiązania komunikacji i skutecznego dialogu. Odbiorców ma wielu, począwszy od okolicznych szkół i placówek, poprzez wszelkiego rodzaju instytucje kulturalne (biblioteki, centra kultury) i społeczno – polityczne. Dyrektor to wizytówka szkoły, osoba dbająca o jej dobre imię i jak najlepszy odbiór. To od dyrektora zależy, jak przedstawi placówkę przed organem prowadzącym pod kątem jej mocnych stron jak i potrzeb, to z kolei będzie miało wpływ na decyzję organu w zakresie ich realizacji. Współpraca i właściwa komunikacja z innymi szkołami i placówkami oświatowymi da dyrektorom możliwość wymiany informacji i bogatych doświadczeń, co z pewnością ułatwi im funkcjonowanie, a często pomoże uniknąć błędów.
[1] Nowoczesny dyrektor w szkole, A. Foremski, s.83
Justyna Mańkus – uczestniczka Kursu Zarządzania Oświatą organizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR, Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli
