Coraz częściej w dyskusjach teoretyków i praktyków kształcenia i wychowania spotykamy się ze stwierdzeniem, że szkoła jest instytucją oferującą usługę oświatową. Jej klientami są rodzice i uczniowie. Jakość tej usługi mierzona jest stopniem zadowolenia klientów, przy niezadawalającej jakości usług, klient może żądać rekompensaty oraz poziomem zaspokojenia ich oczekiwań. Co więc należy zrobić? Trzeba o te oczekiwania zapytać. Do ich zbadania najlepiej sprawdzają się dwie formy: rozmowa prowadząca do wspólnych ustaleń i dobrze sformułowana ankieta, która może dostarczyć szkole wszystkich potrzebnych informacji. Ważne, aby wyniki ankiet były przekazane wszystkim zainteresowanym. Przykłady dobrej praktyki ww. wymienionej kwestii spotykamy w szkołach belgijskich i niektórych szkołach francuskich. Popularna jest tam ankieta, która pozwala ocenić oczekiwania rodziców dotyczące priorytetowych zadań szkoły. Wśród 15 zadań rodzice zaznaczają 3 najważniejsze dla nich i ich dzieci. To pozwala na lepsze zrozumienie ich potrzeb, punktu widzenia i lepszej komunikacji z rodzicami. Jednak samo poznanie oczekiwań rodziców , to za mało. Muszą one być tożsame z celami szkoły. W szkołach, o których wspomniałam, ankietę wypełniają również nauczyciele. Analiza prowadzi wówczas do porównania stopnia zbieżności oczekiwań obu grup. Im wyższy stopień zbieżności, tym lepsze może być porozumienie w sprawie głównych celów działania szkoły.
Oczekiwania rodziców zazwyczaj dotyczą: wysokiej jakości edukacji dzieci, w tym fachowej kadry pedagogów, zapewnienia bezpieczeństwa dzieci w szkole i poza nią, wsparcia ze strony specjalistów (pedagogów, psychologów, terapeutów, logopedów), organizacji czasu wolnego. Rodzice oczekują również od szkoły pewnej dozy otwartości i zrozumienia dla swoich problemów, bycie wysłuchanym, informowanym.
Natomiast dziedziny, którymi rodzice są wyraźnie mniej zainteresowani – nie mają wobec nich żadnych lub małe oczekiwania – obejmują pracę rodziców na rzecz szkoły, pozyskiwanie dodatkowych źródeł finansowych dla szkoły, ale też zasady funkcjonowania Rady Rodziców. Zbadanie oczekiwań rodziców i nauczycieli, to dobry początek do budowania współpracy.
Kolejnym czynnikiem wpływającym bezpośrednio na pozytywne nastawienie się rodziców do szkoły jest zadbanie o odpowiedni klimat. Placówka, której zależy na dobrych kontaktach z rodzicami, musi postarać się o stworzenie właściwych warunków i właściwego klimatu spotkań. Musi zadbać o minimum ich wygody: oddzielny pokój rozmów nauczycieli z rodzicami, gablotę informacyjną dla rodziców, pokój spotkań rodziców. Dobry klimat może być pierwszy krokiem na drodze budowania większego zaangażowania na linii szkoła – rodzice. Zbudowanie dobrej atmosfery będzie stopniowo wpływać na coraz większy udział rodziców w działania na rzecz placówki. Skoro już tu bywają i czują się tu dobrze, to jest to szansa, że będą chcieli współpracować i to w różnych obszarach.
Ważnym elementem budowania dobrych relacji z rodzicami jest wzajemny szacunek i zaufanie. Pierwsze spotkanie rodziców z nauczycielem jest szczególnym momentem, ma duży wpływ na przebieg dalszych kontaktów. Jeśli już na początku kontaktów zbudowane jest zaufanie, strony będą traktować się z szacunkiem i zainteresowaniem. Nauczyciel – wychowawca powinien zadbać, by nowi rodzice uzyskali potrzebne informacje na temat funkcjonowania szkoły tak szybko, jak to możliwe. Na spotkania z rodzicami te ogólne i indywidualne warto zaplanować wystarczająco dużo czasu. Dobrze, by zadbać o udział rodziców mniej aktywnych, którzy z różnych przyczyn rzadko pojawiają się na zebraniach w szkole. Bardzo ważną zasadą w kontaktach z rodzicami uczniów jest dyskrecja, a więc zachowanie w tajemnicy poufnych informacji oraz mówienie o problemach dziecka w sposób delikatny. Nie należy przekazywać trudnych wiadomości w biegu, na korytarzu, czy w towarzystwie osób postronnych.
Rodziców może zachęcić do zaangażowania oprócz znajomości celu i przekonania, że ma on sens, docenianie jego wysiłku, podziękowanie ze strony nauczycieli czy dyrekcji.
Tak więc, odpowiedni klimat panujący w szkole, wzajemne zaufanie i szacunek nauczycieli, dyrekcji i rodziców oraz rozpoznanie oczekiwań stwarza przestrzeń do podejmowania przez rodziców działań na rzecz szkoły. Należy pamiętać, że rodzice na ogół mają silne poczucie obowiązku i chętnie pomagają we wszystkim, co dotyczy ich dzieci, ale są też bardzo zapracowani, dlatego takie dodatkowe zajęcia na rzecz szkoły powinny być:
- dobrowolne
- efektywne
- celowe
- dobrze przygotowane
- przeprowadzane w dobrej atmosferze
wykonywane wspólnie przez rodziców i nauczycieli.
Ciąg dalszy za tydzień!
Anna Symon – uczestniczka Kursu Zarządzania Oświatą organizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR, Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli
