Poprzednie artykuły są dostępne pod adresami:
Nauczycielu!
Bądź uważny i czujny, zwłaszcza w stosunku do uczniów, którzy są w grupie podwyższonego ryzyka ze względu na czynniki środowiskowe, psychologiczne, którzy w szkole byli objęci profilaktyką selektywną bądź wskazującą. Warto zaobserwować każdą zmianę w zachowaniu ucznia, nieobecność na zajęciach, zgłaszać to na bieżąco rodzicom, żeby ewentualne problemy nie eskalowały.
Informuj rodziców, na co powinni zwracać uwagę. Naucz ich rozpoznawać czynniki niepokojące, wymagające reagowania i interwencji, gdyż mogą świadczyć o stanie depresyjnym, depresji lub innych zaburzeniach emocjonalnych. Im szybciej zareagujemy, tym łatwiej będziemy mogli pomóc:
Jeżeli występuje większość objawów przez min. 2 tygodnie, reaguj!
– Drażliwość, labilność emocjonalna, impulsywność, pobudzenie psychoruchowe;
– Obniżony nastrój, apatia, bierność, bezczynność, i niechęć do aktywności, nawet tych sprawiających wcześniej przyjemność;
– Wycofanie z grupy rówieśniczej, z kontaktów i relacji z bliskimi;
– Pogorszenie zdolności intelektualnych: obniżenie wyników, problemy z koncentracją, pamięcią;
– Zmiana apetytu;
– Problemy ze snem (za dużo lub zbyt mało snu, nocna aktywność, problemy ze wstaniem z łóżka);
– Negatywistyczne wypowiedzi;
– Brak dbałości o wygląd;
– Krytycyzm wobec siebie, wyrażanie poczucia winy, nadwrażliwość z powodu odrzucenia;
– Nasilone skargi na objawy somatyczne;
– Autoagresja;
– Zainteresowanie tematyką śmierci i samobójstw.
W sytuacji kryzysowej, oprócz tego, co należy zrobić, bardzo ważna jest świadomość tego, czego NIE robić, zatem:
- Nie bagatelizuj sytuacji i emocji. Nie mów: „Daj spokój, nie przesadzaj”, „Weź się w garść”, „Przestań koncentrować się na sobie, nie tylko ty masz problemy”;
- Nie zaprzeczaj emocjom ucznia. Nie mów: „Przesadzasz, sytuacja na pewno nie jest tak tragiczna”, „Za parę lat wszyscy będziemy się z tego śmiać”, „Nie wstyd ci obarczać rodziców twoimi fochami”?
- Nie strasz psychiatrą, czy psychologiem. Nie mów: „Jak się nie uspokoisz, będziesz musiał pójść do psychiatry”, „Zostanie to w twoich papierach”, „Będzie się ciągnąć za tobą epizod psychiatryczny”.
Koncentruj się na efektywnych, wspierających działaniach. Podsumujmy je:
1) Buduj relację, rozmawiaj o emocjach, „normalizuj je”
2) Informuj ucznia, odpowiadaj na pytania;
3) Ucz korzystania racjonalnego z informacji – selekcji informacji, wyszukiwania pozytywnych treści, jako równowagi dla kryzysu, promuj „dzień bez wiadomości o pandemii”
4) Mobilizuj uczniów do znajdowania pozytywnych skutków pandemii;
5) Mów o kryzysie, jako o zagrożeniu – podkreślisz w ten sposób powagę sytuacji i jako szansie na zmianę, pozyskanie nowej energii do rozwoju – otworzysz nową perspektywę;
6) Informuj, gdzie można uzyskać pomoc;
7) Stwórz możliwości zorganizowania konkretnych działań i aktywności, jako antidotum na skutki pandemii – grupy wsparcia, pomoc koleżeńska, działalność artystyczna, pasje itd.
8) Zwracaj uwagę na dyscyplinę dnia codziennego i podejmowanie zadań oraz obowiązków – rozregulowanie, spędzanie lekcji w piżamie, w łóżku, w konsekwencji bardzo źle wpłynie na psychikę. Po powrocie do szkół uczniowie mogą mieć problemy z realizacją zadaniowości dnia codziennego, mobilizację do obowiązków;
9) Reaguj, jeżeli zauważysz niepokojące objawy sytuacji kryzysowej.
Skuteczne działania, to bardzo szeroko pojęta profilaktyka i jednocześnie pierwsza pomoc w sytuacji kryzysowej, ukierunkowana na zapobieżenie problemom, które mogą wystąpić później, kiedy nieodpowiednie wsparcie, bądź jego brak, sprawi że będziemy borykać się z zaburzeniami zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, gdy wrócą do szkół.
