Współpraca z rodzicami w zakresie radzenia sobie z agresją i przemocą w szkole
Szczególnym obszarem współpracy z rodzicami jest ich udział w działaniach związanych z rozwiązywaniem problemów agresji w szkole. Te działania powinny być realizowane jednocześnie w wielu obszarach i kierunkach. Część z nich umożliwia, a wręcz nawet zakłada udział rodziców. Brak zaangażowania rodziców może bardzo utrudnić skuteczne reagowanie, jeśli natomiast uda się rodziców pozyskać – działania szkoły mają większe szanse powodzenia.
W działaniach prowadzonych na poziomie całej szkoły rodzice mogą brać udział w:
– diagnozie problemu agresji w szkole (wypełniając np. ankiety na ten temat),
– różnych formach edukacji na temat zjawisk agresji i przemocy (pogadanki, warsztaty, ulotki, poradniki),
– w dyskusjach na ten temat, tak aby zaistniał pewien sposób wspólnego zrozumienia i zgody co do tego, czym jest agresja i przemoc,
– konsultacjach na etapie zbierania pomysłów działań zapobiegających agresji i przemocy w szkole,
– współtworzeniu systemu norm i zasad szkolnych oraz konsekwencji za ich nieprzestrzeganie,
– organizacji różnego rodzaju działań akcyjnych – np. konferencji, „Dni bez przemocy”, itp.,
– sprawowaniu nadzoru nad uczniami – dyżurach podczas przerw lub dyżurach w niebezpiecznych miejscach, czuwaniu dorosłych nad dziećmi w drodze do i ze szkoły,
– kołach dyskusyjnych na temat rozwiązywania problemów agresji,
– zajęciach prowadzonych w ramach punktów konsultacyjnych,
– różnego rodzaju działaniach budujących szkolną wspólnotę i tworzących pozytywny klimat szkoły.
Szczególnie godne polecenia są te wszystkie działania z udziałem rodziców, które poprawiają relacje pomiędzy uczestnikami życia szkolnego, „ocieplają” atmosferę, uprzyjemniają pobyt w szkole, zbliżają do siebie jednostki w poszczególnych grupach, a grupy do siebie. Tworzeniu pozytywnego klimatu szkoły mogą służyć prawie wszystkie wspólne działania na jej terenie – wywiadówki, imprezy szkolne, Mikołajki, dni otwarte itp. – jest to więc dość niespecyficzny obszar. Czy tak się stanie, zależy to m.in. od wiedzy oraz umiejętności i wrażliwości emocjonalnej osób, które je prowadzą. Chodzi o to, aby osoby te miały świadomość celu, jakiemu to służy i by sposób organizacji i przebieg np. wspólnej zabawy uczniów, rodziców i nauczycieli umożliwiał osiągnięcie pewnego poziomu bliskości, zaufania i otwartości między nimi.
Skoro wspólne z rodzicami działania na terenie całej szkoły integrują społeczność szkolną, to tym bardziej możliwe jest to na terenie poszczególnych klas. Ta integracja na poziomie klasy – oprócz niewątpliwej korzyści w postaci pozytywnej atmosfery i poczucia bezpieczeństwa w grupie – może jednak wobec problemów agresji i przemocy pełnić ważniejszą i bardziej konkretną rolę. Najczęstsze formy przemocy szkolnej, w postaci izolowania i wykluczania z grupy pojedynczych osób, mają przecież miejsce właśnie w klasie. Gdy rodzice uczniów współpracują ze sobą i z nauczycielami, to również wtedy, gdy pojawi się prawdziwy problem, są w stanie go rozwiązywać lub przynajmniej nie przeszkadzać w podejmowaniu przez szkołę koniecznych działań. Ich dzieci natomiast mają świadomość, że dorośli w trudnych sprawach działają wspólnie i maja wspólne zdanie.
Zaangażowanie rodziców w działania prowadzone na poziomie klasy może polegać na :
– wspólnym z nauczycielami (lub nauczycielami i uczniami) ustalaniu klasowych zasad zapobiegających agresji i przemocy,
– udziale w spotkaniach uczniów, nauczycieli i rodziców, integrujących imprezach klasowych,
– udziale we wspólnych pozytywnych działaniach – konkursach, spartakiadach klasowych, turniejach rodzinnych itp.,
– udziale w zajęciach otwartych na temat agresji.
Analizując problem wzajemnych relacji miedzy szkołą a rodzicami rzadko myślimy o tym, że sytuacja mogłaby ulec radykalnej poprawie gdybyśmy przestali oczekiwać, że rodzice mogą się nam na coś przydać a pomyśleli, że szkoła i nauczyciele mogą być przydatni rodzicom – i to nie tylko w zakresie poradzenia sobie z problemami edukacyjnymi i wychowawczymi ich dzieci, ale też w aspekcie czysto osobistym i indywidualnym. Warto pamiętać, że ludzie chętniej angażują się w te działania, które zaspokajają ich ważne potrzeby np. znaczenia, sukcesu, osiągnięć, które przynoszą im jakieś korzyści psychologiczne. Aby oczekiwać czegoś w przyszłości od rodziców, wcześniej trzeba te potrzeby poznać i uwzględnić, następnie zaś umożliwić im rzeczywisty wpływ na to, co dzieje się w szkole, nie traktując ich jedynie jako wykonawców naszych planów i pomysłów, lecz pozwalając im być autentycznymi, rozwijającymi się osobami również na terenie szkoły.
Beata Wronkowska – uczestnik kursu kwalifikacyjnego zarządzanie oświatą zorganizowanego przez Instytut Kształcenia Eko-Tur Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Zawodowego
