„Bezpieczeństwo nie jest wszystkim, lecz bez bezpieczeństwa wszystko jest niczym”. Wymowna myśl K. Neymana uzmysławia nam, jak fundamentalne znaczenie ma w naszym życiu szeroko pojęte bezpieczeństwo.
Z racji wykonywanego zawodu, a uczę w gimnazjum przedmiotu Edukacja dla bezpieczeństwa, ten temat jest mi szczególnie bliski i ważny.
Czym jest bezpieczeństwo? Jaką rolę pełni w życiu ucznia, nauczyciela, pracownika szkoły? Czy dyrektor wie, jak dostatecznie zadbać o bezpieczeństwo i zdrowie osób znajdujących się w placówce oświatowej? Czy zna narzędzia, którymi powinien się posługiwać? Właśnie na powyższe pytania będę starała się odpowiedzieć.
W literaturze pojęcie bezpieczeństwa funkcjonuje jako „…(..) stan psychiczny lub prawny, w którym jednostka ma poczucie pewności, oparcie w drugiej osobie lub w sprawnie działającym systemie prawnym…”[1]. Znaczenie tego terminu tłumaczy również jego etymologia. W języku łacińskim bezpieczeństwo – securitas składa się z dwóch członów: sine (bez) i cura (zmartwienie, strach, obawa). Bezpieczeństwo było więc rozumiane jako stan braku zmartwień i strachu[2]. Najogólniejszą definicję bezpieczeństwa zawiera „Słownik nauk społecznych” UNESCO: „W najbardziej dosłownym znaczeniu bezpieczeństwo jest właściwie identyczne z pewnością (safety) i oznacza brak zagrożenia (danger) fizycznego albo ochronę przed nim”.[3]
Odnajdziemy wiele innych definicji, ale wszystkie oznaczają jedno: Człowiek mający poczucie bezpieczeństwa jest szczęśliwy, radosny i nie odczuwa lęku. Jest spokojny psychicznie. Bezpieczeństwo jest jedną z najważniejszych potrzeb człowieka, a jej zaspokojenie pozwala na prawidłowy rozwój osobowy, emocjonalny i psychiczny człowieka.
Dyrektor ma więc niezmiernie ważne zadanie. Musi zadbać o to, aby osoby przebywające w szkole czuły się pewnie i bezpiecznie.
Zadania dyrektora w tym zakresie są bardzo szerokie. Musi on zadbać o bezpieczny i zdrowy pobyt oraz funkcjonowanie co najmniej dwóch kategorii osób: wychowanków i pracowników.
Jednak nie należy zapominać, że bezpieczeństwo to nie tylko działania dyrektora dotyczące stanu budynku szkoły i stanu technicznego sal lekcyjnych i urządzeń w nim się znajdujących. To także droga do szkoły i jej otoczenie. To również duże zagęszczenie uczniów w szkole, zasady prowadzenia lekcji, na przykład w pracowniach chemicznych czy podczas zajęć wychowania fizycznego, gdzie często dochodzi do wypadków. Ważna jest także stołówka szkolna, gdzie zasady higieny i bezpieczeństwa powinny być przestrzegane na najwyższym poziomie.
Poza fizycznym zabezpieczeniem ucznia, należy także zadbać o jego psychiczny rozwój i wyeliminować czynniki, które wpływają negatywnie na jego poczucie bezpieczeństwa. Należą do nich: strach, odizolowanie, brak akceptacji rówieśniczej, ataki agresji, przemoc fizyczna i psychiczna, również ta w sieci.
Każdy dyrektor jak i rada pedagogiczna musi rozumieć znaczenie bezpieczeństwa w szkole. Jako pedagodzy biorą oni odpowiedzialność za zdrowie i życie wielu dzieci. Rodzic posyłając swoją pociechę do placówki oświatowej oczekuje najlepszej opieki i chce być spokojny o rozwój edukacyjny i emocjonalny swojego dziecka, bo jest przekonany o profesjonalnym podejściu pracowników szkoły do tych kwestii.
Bezpieczeństwo było, jest i powinno być priorytetem dla dyrektora. Bezpieczny uczeń w klasie, na przerwie, na wycieczce, zajęciach pozalekcyjnych, zawodach sportowych, imprezach szkolnych to również bezpieczny nauczyciel.
Zadania szkoły i dyrektora zamykające się w sferze odpowiedzialności zapewnienia bezpieczeństwa uregulowane są przepisami prawa, które chciałabym omówić w dalszej części.
Anna Piekut
uczestniczka Kursu Kwalifikacyjnego Zarządzanie Oświatą zorganizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli
[1]B. Dunaj, Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996.
[2] J. Kaczmarek, A. Skowroński: Bezpieczeństwo: świat – Europa – Polska. Wrocław: „Atla 2” 1998. s. 5
[3] R. Zięba: Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego: koncepcje – struktury – funkcjonowanie. Warszawa: „Scholar” 1999. s. 27
