Czytamy więc: „…działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Zasady postępowania i współdziałania w szkole są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły i rodziców…”
Respektowanie przyjętych norm społecznych i wzmacnianie pożądanych społecznie postaw jest możliwe tylko wówczas, gdy angażuje całą społeczność szkoły. Aby podejmowane w szkole działania były skuteczne, te same zasady muszą obowiązywać zarówno uczniów i nauczycieli, rodziców i cały personel szkolny wraz z kadrą zarządzającą.
Ustalając reguły i procedury, trzeba pamiętać, jak ważna jest konsekwencja w ich przestrzeganiu. Konsekwencje, podobnie jak reguły ustalamy na początku roku szkolnego. Reguły i procedury w stosunku do których nie określono żadnych konsekwencji w przypadku ich nieprzestrzegania, w niewielkim stopniu wpływają na postawy uczniów.
W warunkach szkolnych często pojawiają się sytuacje kryzysowe. Nauczyciele poszukują różnych metod pracy, narzędzi do rozwiązania pojawiających się problemów. Narzędziem, które warto w sytuacjach trudnych wykorzystać, jest kontrakt. Może on posłużyć do stymulowania osiągnięć edukacyjnych lub jako środek wychowawczy.
Umowę/ kontrakt zawiera się z poszczególnymi uczniami indywidualnie bądź z całą klasą (kontrakt zbiorowy). Realizuje się go wówczas, kiedy poczynione dotychczas działania wychowawców, nauczycieli lub pedagoga nie oddziałują pozytywnie i nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Jest to często konieczny krok poprzedzający np. wniosek o interwencję sądu w środowisko rodzinne dziecka, daje możliwość większego oglądu sytuacji nie tylko ucznia, lecz także zakresu wpływu rodzica, który ma okazję intensywnie, w sposób zaplanowany i możliwy do egzekwowania, współpracować ze szkołą.
Kontrakt warto wprowadzić , jeśli uczeń np. :
– nie realizuje obowiązku szkolnego,
– często wagaruje,
– osiąga bardzo niskie wyniki nauczania,
– nagminnie się spóźnia,
– lekceważy obowiązek szkolny,
– nagminnie przeszkadza prowadzić lekcje
lub klasa :
– składa się z wielu uczniów nie zmotywowanych do nauki,
– podzielona jest na grupy „walczące” między sobą,
– demonstruje lekceważące nastawienie wobec nauczyciela,
– neguje swój udział w życiu szkoły.
Przed przystąpieniem do opracowania kontraktu należy przeprowadzić z uczniem rozmowę. To od jej przebiegu zależy efektywność podejmowanych działań. Zapraszając ucznia na rozmowę, której przedmiotem jest analiza jego trudności, warto zadbać o miejsce, czas i atmosferę.
Podczas spotkania warto:
– wyjaśnić przyczynę zaproszenia na rozmowę,
– przedstawić kluczowe informacje na temat zachowania ucznia uzyskane z obserwacji własnych i innych nauczycieli,
– zaprezentować ocenę sytuacji ucznia oraz prognozy na przyszłość,
– wysłuchać opinii ucznia,
– przedstawić kontrakt jako narzędzie pracy z uczniem,
– potwierdzić umowy podpisem.
Przy zawieraniu kontraktu mogą uczestniczyć inne osoby, wspierające ucznia, np. rodzice, pedagog, inny nauczyciel. Podczas rozmowy należy bezwzględnie zadbać o dobrą komunikację, o szczegóły, które czasem mogą popsuć efekt końcowy lub stworzyć sztuczną atmosferę, a ta utrudnia porozumienie.
