Dnia 24 kwietnia 2020 r. CKE ogłosiła kalendarium przeprowadzania egzaminów zewnętrznych w bieżącym roku szkolnym. Egzaminy zewnętrze w bieżącym roku szkolnym będą odbywały się w warunkach panującej pandemii COVID-19. W związku z dynamiczną sytuacją epidemiczną już 20 maja 2020r. CKE dokonała nowelizacji komunikatu z 24 kwietnia, a miało to związek między innymi ze zmianami w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 maja 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 poz. 891), jakie dotyczą sposobu przygotowania, organizacji i przeprowadzania egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie oraz egzaminu zawodowego. Pamiętać należy, że zasady przeprowadzania egzaminów zawodowych określają zapisy rozdziału 3a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz.U. z 2019r.poz. 1481, z późn. zm.), niemniej jednak zapisy wyżej cytowanego rozporządzenia MEN odnoszą się do organizacji tego właśnie egzaminu w warunkach pandemii COVID-19.
Za proces przygotowania i przeprowadzenia egzaminów zewnętrznych niezmiennie odpowiada dyrektor szkoły. Organizacja i przeprowadzenie egzaminów w obecnych warunkach, obliguje dyrektora do takiego zorganizowania tego procesu, aby był on absolutnie bezpieczny dla uczniów, jak również nauczycieli. Wymaga to wprowadzenia istotnych zmian w organizacji pracy całej placówki, w tym pracy nauczycieli, zmian w obowiązujących dotychczas lub stworzenia nowych procedur sanitarno-higienicznych i procedur bezpieczeństwa.
Egzaminy zawodowego są przedsięwzięciem bardzo skomplikowanym pod względem organizacji ze względu na fakt, iż przeprowadzane są według trzech formuł (formuła 2012, formuła 2017, formuła 2019). Kolejnym wyzwaniem jest to, że są to egzaminy, które muszą odbyć się w formie teoretycznej (test pisany w arkuszu lub z wykorzystaniem systemu informatycznego) oraz części praktycznej. Część praktyczna odbywa się również w różnych warunkach i w różny sposób. Mamy tu między innymi model: „d”, „w”, „wk” i „dk”. Przygotowując egzamin zawodowy, dyrektor szkoły – przewodniczący ośrodka egzaminacyjnego – musi w swoich działaniach uwzględniać wyżej przedstawioną różnorodność form i modeli tych egzaminów. Przede wszystkim musi pamiętać o różnicach występujących w formułach egzaminu i tak:
- Formuła 2012 – część pisemna trwa 60 minut i przeprowadzana jest w formie testu składającego się z 40 zadań zamkniętych, zawierających cztery odpowiedzi do wyboru, z których tylko jedna jest prawidłowa. Część pisemna może być zdawana z wykorzystaniem wydrukowanych papierowych arkuszy egzaminacyjnych lub przy komputerze. Część praktyczna trwa nie krócej niż 120 minut i nie dłużej niż 240 minut i jest przeprowadzana w formie testu praktycznego, polegającego na wykonaniu przez zdającego zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym na stanowisku egzaminacyjnym. Czas trwania części praktycznej egzaminu zawodowego dla konkretnej kwalifikacji określony jest w informatorze. Dodatkowo na zapoznanie się z treścią zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym oraz z wyposażeniem stanowiska egzaminacyjnego zdający ma 10 minut, których nie wlicza się do czasu trwania części praktycznej egzaminu zawodowego.
- Formuła 2017 – organizacyjnie nie różni się od opisanej powyżej, ale należy pamiętać, że odnosi się ona do innej podstawy programowej.
- Formuła 2019 – Egzamin zawodowy składa się z części pisemnej i części praktycznej. Część pisemna jest przeprowadzana w formie testu pisemnego z wykorzystaniem elektronicznego systemu przeprowadzania egzaminu zawodowego – tj. przy komputerze. Część pisemna trwa 60 minut i przeprowadzana jest w formie testu składającego się z 40 zadań zamkniętych zawierających cztery odpowiedzi do wyboru, z których tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. Dla osób, które wymagają dostosowania warunków i formy przeprowadzania egzaminu, egzamin może odbyć się z wykorzystaniem arkusza egzaminacyjnego w postaci wydrukowanej. Część praktyczna egzaminu zawodowego polega na wykonaniu zadania lub zadań egzaminacyjnych, których rezultatem jest wyrób, usługa lub dokumentacja. Część praktyczna trwa nie krócej niż 120 minut i nie dłużej niż 240 minut i jest przeprowadzana w formie testu praktycznego, polegającego na wykonaniu przez zdającego zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym na stanowisku egzaminacyjnym. Czas trwania części praktycznej egzaminu zawodowego dla konkretnej kwalifikacji określony jest w informatorze. Dodatkowo na zapoznanie się z treścią zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym oraz z wyposażeniem stanowiska egzaminacyjnego zdający ma 10 minut, których nie wlicza się do czasu trwania części praktycznej egzaminu zawodowego.
Niezależnie od formuły egzamin w obecnej sytuacji epidemicznej powinien być przygotowany i przeprowadzany w sposób zapewniający bezpieczeństwo zdrowotne jego uczestników. Szkoły, ośrodki egzaminacyjne powinny opracować własne wewnętrzne procedury bezpieczeństwa epidemicznego obowiązujące podczas egzaminów uwzględniając zapisy wytycznych bezpieczeństwa opublikowane przez MEN, które można znaleźć na stronie internetowej – (https://www.gov.pl/web/edukacja/wytyczne-gis-mz-i-men).
Kolejnym problemem, który pojawia się odnośnie egzaminów zawodowych jest problem przeprowadzenia egzaminu pisemnego z wykorzystanie systemu informatycznego. Często wcześniej zaplanowana liczba stanowisk komputerowych do przeprowadzania tej formy egzaminu w warunkach zagrożenia epidemicznego staje się niewystarczająca, choćby ze względu na konieczność zachowania bezpiecznego dystansu w trakcie egzaminu.
Dlatego też dyrektorzy muszą podjąć takie kroki organizacyjne, które pozwolą na przeprowadzanie egzaminu w bezpiecznych warunkach. Należy kierować się szczegółowymi wskazówkami dla Przewodniczącego Zespołu Egzaminacyjnego (PZE), dotyczącymi postępowania przy organizacji egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie zgodnie z obowiązującymi wytycznymi CKE dotyczącymi organizowania i przeprowadzania egzaminów w 2020 r. zamieszczonymi na stronach CKE oraz OKE.
