Od najmłodszych lat dzieci powinny być edukowane przez swoich rodziców. Nie poprzez rozmowę, lecz przez naśladowanie ich samych. Mówienie, co jeść, a czego nie jeść, nie przyniesie efektów. My jako rodzice musimy dawać dobry przykład. Dzieci powinny spożywać posiłki w spokoju, nie w trakcie oglądania telewizji. Maluszki w tym wieku powinny spożywać 5-6 posiłków dziennie, w gronie najbliższych przy stole. Nie należy dziecku narzucać jedzenia, a w szczególność wmuszać na siłę.
Śniadanie i obiad powinny być bardziej obfite niż drugie śniadanie oraz podwieczorek. Śniadanie powinno stanowić 20% udziały energii, obiad 30%. Przedszkole powinno zapewnić 75% energii w diecie dziecka. Nie należy jedzenia traktować jako nagrody. Jeżeli dziecko jest głodne jeszcze po posiłku – możemy dać dokładkę, jeżeli jest głodne pomiędzy posiłkami lub przed, wtedy należy wybierać produkty z niższych półek piramidy żywienia, polecamy produkty razowe: chleb, kasze, makrony, ryże, owoce, czy warzywa. Unikamy ryb, mięsa, słodyczy, produktów przetworzonych. Po 3 roku życia ograniczamy zwartość tłuszczu.
W okresie szkolnym dziecko powinno mieć zbilansowaną dietę ze względu na dużą aktywność fizyczną oraz umysłową.
Choroby cywilizacyjne, m.in. otyłość, cukrzyca, nadciśnienie oraz miażdżyca są często przyczyną złego odżywiania się. Wśród dzieci i młodzieży coraz częściej występują wymienione schorzenia.
Zarówno w krajach rozwijających się, jak i wysoko uprzemysłowionych coraz częściej występuje otyłość u dzieci i młodzieży. W Polsce odsetek dzieci otyłych z każdym rokiem jest coraz wyższy. Badania epidemiologiczne dowodzą, że konsekwencją otyłości u dzieci i młodzieży może być otyłość w wieku dorosłym. Badania wykazują także, że nadwaga i otyłość są czynnikami rozwoju niedokrwiennej choroby serca, cukrzycy typu drugiego, miażdżycy, nadciśnienia oraz nowotworów.
Na świecie rośnie liczba osób z cukrzycą. Obecnie chorych jest 195 milionów, a w 2025 wartość ta ma wzrosnąć o 334 milionów. Jeszcze do niedawna twierdzono, że jest to choroba, która dotyczy tylko osób starszych. Badania epidemiologiczne dowodzą, że zapadalność na cukrzycę z każdym rokiem jest wyższa wśród dzieci i młodzieży.
Według badań nadciśnienie tętnicze w grupie wiekowej 12-18 lat stwierdzono aż u 35% młodzieży oraz u 3% dzieci w wieku 7-11 lat!
Badając ryzyko wystąpienia nadciśnienia i innych chorób sercowo-naczyniowych u młodzieży, należy ocenić przyczyny zaburzeń, a przede wszystkim: obecność nadwagi, otyłości i zaburzenia gospodarki lipidowej. Według badań epidemiologicznych miażdżyca występuje dopiero w czwartej dekadzie życia, ale początek tego procesu może występować już w dzieciństwie.
W badaniach własnych przeprowadzonych w 2010 roku ujawniło się, że jedynie 53% młodzież w wieku 13-15 spożywało warzywa i owoce codziennie. Trzy – cztery razy w tygodniu robiło to 32% ankietowanych. Podczas badań na grupie 75 uczniów ustalono, że żywność typu fast food spożywało czasami 72%, zawsze – 19% – w tym najchętniej McDonald’s, KFC, Pizza Hut, na ostatnim miejscu był SubWay. W ogóle nie spożywało tego typu żywności 3% badanej młodzieży, a nigdy nie jadł jedynie 1% badanych. Grupa 87% spożywała żywność typu fast food kilka razy w miesiącu. Tylko 1% spożywało ją codziennie lub co najmniej 4 razy w tygodniu. Konsumpcję jeden do trzech razy w tygodniu zadeklarowało 11%. Spora liczba badanej młodzieży w warszawskim gimnazjum – 76% – spożywała żywność typu fast food z powodu walorów smakowych, a 11% z powodu łatwego dostępu do tego typu żywności. Tylko 5% badanych kierowało się niską ceną, a 8% zdecydowało się na nią z innych powodów takich, jak: m.in. brak posiłków ciepłych w domu, brak II śniadania, pojadanie z łakomstwa.
Z uwagi na nieprawidłowości w sposobie odżywiania się badanej młodzieży istnieje potrzeba edukacji w zakresie właściwego doboru produktów, potraw i napojów celem kształtowania prozdrowotnych zachowań żywieniowych w tej grupie wiekowej.
Ogromną rolę odgrywają sklepiki szkolne, w których dzieci i młodzież mają dostęp do przekąsek, słodyczy, chipsów. Nadzieja jest w sklepikach ,które wprowadzają zdrową żywność i zamiast chipsów ziemniaczanych z dużą zawartością soli możemy znaleźć suszone chipsy z jabłek, marchewki czy buraków oraz ogromny wybór owoców.
Dbajmy o dzieci i młodzież, aby mogły uniknąć w życiu dorosłym chorób cywilizacyjnych szczególnie otyłości.
Anna Krotowicz- Jelonek- ww.yourdiet.com.pl– wykładowca instytutu, absolwentka SGGW w Warszawie. Ekspert w zakresie technologii żywności. dietetyki i żywienie człowieka, Specjalizuje się w dietach odchudzających, szczególnie dzieci oraz dietach związanych z chorobami cywilizacyjnymi.
