Zarządzanie przez wartości

Współczesne firmy coraz częściej stosują zarządzanie przez wartości (ang. Managing by Values – MBV), ten typ zarządzania zdobywa zwolenników wśród zarządzających dużymi organizacjami lub w okresie wprowadzania w nich zmian. Orientacja na najważniejszych wartościach organizacji pomaga w podejmowaniu decyzji niezbędnych do przeprowadzania reform.[1] Podstawę zarządzania przez wartości stanowią oczywiście najważniejsze normy obowiązujące w danej firmie.

Wartości w funkcjonowaniu organizacji biznesowej zostały uznane jako ważne już w latach 40 XX wieku, kiedy to najważniejszym efektem dobrego zarządzania firmą była wysokość jej zysków. Funkcjonujące wówczas w Stanach Zjednoczonych przedsiębiorstwa określały strategiczne dla nich wartości jako swoje credo, filozofię działania czy system przekonań danej firmy:

R.W. Johnson, prezes firmy Johnson & Johnson, ogłosił w 1943 r. credo firmy, w którym podkreślił odpowiedzialność wobec ludzi korzystających z produktów firmy, obowiązek zapewnienia tym produktom wysokiej jakości i uczciwych cen, a także odpowiedzialność wobec środowiska naturalnego i społeczności, w której działa. Zaznaczył, że firma jest winna swoim pracownikom szacunek i godziwe wynagrodzenie. Credo jest najważniejszym dokumentem strategicznym firmy Johnson & Johnson. Jego znaczenie dla firmy pokazuje współczesny wstęp do tego dokumentu: „Credo po łacinie oznacza wierzę. W Johnson & Johnson wierzymy w wartości zawarte w słowach naszego credo, wierzymy, że stanowi ono podstawę filozofii naszej firmy i jest bazą, na której opieramy nasze działania”. [Lachowski 2007, s. 231 i nast.][2]

W latach 60. XX wieku podobnie na wartości jako niezmienne podstawy działania swych przedsiębiorstw wskazywali szefowie IBM oraz Hewlett-Packard.[3] Dziś, w czasach, w których zmiany następują właściwie każdego dnia, coraz więcej organizacji uznaje wartości za podstawę działania firm, co pomaga im nie stracić orientacji w tak płynnej – jak określił ją Zbigniew Bauman – nowoczesności. Wartości dla firm są jak igła magnetyczna kompasu dla wagabundy, który dzięki niej nie zbacza z raz obranego kierunku wędrówki. Dlatego też często są stosowane i nie oznacza to wcale, że zyski nie są jednym z celów działania firmy zarządzanej poprzez wartości. Odwołanie się do czegoś, co jest ważniejsze niż dobra materialne pomaga osiągnąć jeszcze lepsze wyniki zarówno finansowe, jak i poprawić atmosferę w pracy.

            Zarządzanie przez wartości ma jeszcze dłuższą tradycję w organizacjach społecznych. Powstała na początku XX organizacja skautowa, funkcjonująca obecnie pod nazwą Światowa Organizacja Ruchu Skautowego (WOSM, ang. World Organization of the Scout Movement), najstarsza światowa organizacja wychowawcza, u podstaw swojego działania postawiła zbiór kilku zasad. Prawo skautowe do dziś jest podstawą działania stowarzyszeń skautowych na całym świecie, które nadal cieszą się popularnością wśród dzieci i młodzieży pomimo tak bardzo zmienionej względem początków XX wieku rzeczywistości i różnorodności kultur, wśród których stowarzyszenia skautowe działają. Związek Harcerstwa Polskiego, największa organizacja skautowa działająca w Polsce licząca ponad 105 tys. członków, od ponad 100 lat realizuje swoją misję wychowywania młodego człowieka, czyli wspierania go we wszechstronnym rozwoju i kształtowaniu charakteru przez stawianie wyzwań. Tradycyjne wartości od lat pozostają niezmienne, stanowią jednak podstawę ciągle aktualizowanego programu, który jest dostosowywany do potrzeb i zainteresowań dzieci i młodzieży. Właśnie dzięki temu zarówno ZHP, jak i inne organizacje skautowe istnieją tak długo. To właśnie tam należy szukać podstaw zarządzania przez wartości, które aktualnie przejmuje wiele firm działających w sektorze biznesowym.